Η ιστορία της γραβάτας

Συνώνυμο της προσωπικότητας και του εκλεπτυσμένου γούστου ενός άνδρα. Απαραίτητο αξεσουάρ για μια επίσημη εμφάνιση, αλλά και «πόλος έλξης» των γυναικών. «Φετίχ» για πολλούς και «θηλιά στο λαιμό» για ακόμα περισσότερους. Ο Oscar Wilde πάντως, έλεγε ότι «μια καλοδεμένη γραβάτα είναι το πρώτο σοβαρό βήμα στη ζωή». Αλήθεια, είχατε ποτέ φανταστεί τι σχέση έχουν οι «Κροάτες» με τις «γραβάτες»; Δεν πρόκειται για ανέκδοτο, διαβάστε παρακάτω και θα δείτε.

Η προέλευση της γραβάτας
Μια ιστορία τρεισήμισι αιώνων
Η ετυμολογία της λέξης «γραβάτα» προέρχεται ούτε λίγο ούτε πολύ από τη λέξη «Κροατία». Για να μάθουμε την ιστορία της θα ανατρέξουμε στο 1660, όταν ένα σύνταγμα από Κροάτες στρατιώτες επισκέφτηκε το Παρίσι μετά από την πανηγυρική νίκη της Κροατίας -που αποτελούσε τότε τμήμα της Αυστροουγγαρίας- επί των Τούρκων. Οι Κροάτες θα παρουσιάζονταν μπροστά στον Λουδοβίκο τον 14ο για να αποσπάσουν τους επαίνους του και ήθελαν να εντυπωσιάσουν τον -γνωστό για την καλαισθησία του- Γάλλο μονάρχη. Οι Κροάτες αξιωματικοί επέλεξαν να φορέσουν γύρω από το λαιμό τους πολύχρωμα, φανταχτερά μεταξωτά μαντήλια, ενώ οι στρατιώτες υφασμάτινα, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο τις στολές τους να δείχνουν ακόμα πιο εκθαμβωτικές.

Αυτά τα μαντήλια, που θύμιζαν την ρωμαϊκή fascalia που φορούσαν οι ρήτορες για να προστατεύουν τις φωνητικές τους χορδές, πράγματι εντυπωσίασαν τον Λουδοβίκο, ο οποίος δεν άργησε να ιδρύσει το σύνταγμα των Royal Cravattes, των «βασιλικών γραβατών». Φαίνεται λοιπόν πως η ονομασία «cravat» προήλθε από την παράφραση της λέξης «Croat». Η γραβάτα έγινε σήμα κατατεθέν του βασιλιά και η νέα μόδα δεν άργησε να περάσει διαμέσου της Μάγχης από την Γαλλία στην Αγγλία, όπου το νέο αξεσουάρ γνώρισε τις πιο μεγάλες του δόξες. Σύντομα δεν νοείτω καλοντυμένος γνήσιος gentleman να μην φοράει γραβάτα: γραβάτες κροσσάτες (τύπου κορδονιών κουρτίνας), σκοτσέζικες (σε στυλ εσάρπας), φούντες, φιόγκοι, δαντέλες, φρου-φρου, γραβάτες κεντημένες, λινές, μεταξωτές και πάνω από 100 διαφορετικοί τρόποι για να δέσει κανείς μια γραβάτα. Το σίγουρο ήταν ότι ο κόμπος έπρεπε να είναι άψογος, γιατί η προσβολή προς έναν καθώς πρέπει κύριο, ότι η γραβάτα του είναι λάθος δεμένη, ξεπλενόταν μόνο με…αίμα. Πολλοί μάλιστα έδεναν τη γραβάτα τους τόσο σφιχτά και τόσο ψηλά στο λαιμό τους, που μόλις και μετά βίας ανάσαιναν, ενώ όσο πιο εκκεντρική ήταν η γραβάτα τόσο πιο μοντέρνος θεωρούνταν ο κύριος που τη φορούσε. Η γραβάτα συνεχίζει την πορεία της ως απαραίτητο αξεσουάρ ενός καλοντυμένου κυρίου και η μεγάλη ανατροπή έρχεται στα μέσα της δεκαετίας του ’60, τότε που οι νεαροί επαναστάτες αρνούνται να φορέσουν τη γραβάτα -«σύμβολο του κατεστημένου»- σε ένδειξη κοινωνικής διαμαρτυρίας. Μια δεκαετία περίπου μετά, οι αντιδράσεις εξασθενούν και οι γραβάτες επανέρχονται στο προσκήνιο, με αποκορύφωμα πια τη δεκαετία του ’90. Την ίδια περίπου περίοδο, η μόδα στερεί από τους άντρες την αποκλειστικότητα της γραβάτας, αφού εμφανίζονται γυναικεία κοστούμια και σύνολα, που κοσμούνται από το συγκεκριμένο αξεσουάρ.

Η γραβάτα σήμερα
Γραβάτες για όλα, μα όλα τα γούστα
Τα τελευταία χρόνια η ιστορία της γραβάτας περνάει σε μια νέα φάση, καθώς οι εμπνεύσεις των σχεδιαστών και οι επιταγές της μόδας, δίνουν στη γραβάτα τη δυνατότητα να είναι, όχι μόνο «σοβαρή», «συντηρητική» και «επίσημη», αλλά και μοντέρνα, νεανική και -γιατί όχι- «επαναστατική». Για όσους επιθυμούν η γραβάτα τους να προσελκύει, βλέμματα θαυμασμού (ή και απορίας), προσφέρεται στην αγορά μια τεράστια ποικιλία από χρώματα, σχέδια και εικόνες. Γραβάτες πρωτότυπες, αστείες, εκκεντρικές. Γραβάτες με cartoons, με κινηματογραφικούς ήρωες, με μουσικά συγκροτήματα, με εμβλήματα ομάδων ή με ό,τι είδους σχέδιο και εικόνα μπορείτε να φανταστείτε -αρκεί να ψάξετε και να διαθέτετε το ανάλογο βαλάντιο. Κανονικά μια γραβάτα αποτελείται από ένα φαρδύ τετράγωνο κομμάτι μεταξωτού υφάσματος, το οποίο διπλώνεται επτά φορές για να δώσει πλούσια αίσθηση στην αφή. Σήμερα όμως η υψηλή τιμή του μεταξιού κάνει αυτές τις γραβάτες σπάνιες και ακριβές. Οι περισσότερες γραβάτες πλέον είναι επενδυμένες με μάλλινο ύφασμα. Όσο πιο αμιγές είναι το ύφασμα αυτό, τόσο το καλύτερο. Οι τιμές ποικίλουν και εξαρτώνται από την ποιότητα. Αν πάντως ψάχνετε για την καλύτερη, χειροποίητη και από ιταλικό μετάξι γραβάτα, επισκεφτείτε την πρωτεύουσα της Κροατίας, το Ζάγκρεμπ, όπου μπορείτε να βρείτε χειροποίητες γραβάτες που ακολουθούν πιστά τη συνταγή της εποχής εκείνης.