Bonsai - Η τέχνη της Ιαπωνίας

Οι αγαλματένιοι κορμοί και τα κλαδιά των Ιαπωνικών bonsai αιχμαλωτίζουν αμέσως την ματιά μας. Το bonsai βλέπετε δεν είναι ένα συνηθισμένο φυτό σε γλάστρα.

Όπως και άλλες μορφές τέχνης, η καταγωγή του bonsai πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες της στην Κίνα και μεταφέρθηκε στην Ιαπωνία γύρω στα μέσα της περιόδου Heian (794-1185). Όταν λοιπόν έφτασε το bonsai στα Ιαπωνικά νησιά, σε διάφορες περιοχές εμφανίστηκαν τεχνοτροπίες καλλιέργειας επηρεάζοντας την ανάπτυξη του bonsai στην Ιαπωνία και διαφοροποιώντας το από την Κινέζικη παραλλαγή.

Ο όρος που χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσει αυτή την καλλιτεχνική τεχνοτροπία έγινε γνωστός σαν «bonsai» που σημαίνει «καλλιέργεια σε γλάστρα». Σκοπός του bonsai είναι να δημιουργηθεί ένα δέντρο μικρό σε μέγεθος το οποίο να παριστάνει μια μεγαλύτερη φυσική σκηνή, μια μινιατούρα τοπίου. Η πλειονότητα των καλλιεργητικών τεχνικών των bonsai αναπτύχθηκε στην περίοδο Endo (1603-1868). Αυτές οι τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν από τους καλλιτέχνες του bonsai για να δώσουν ιδιαίτερο σχήμα στους κορμούς και στα κλαδιά των δέντρων. Μια ποικιλία από διαφορετικά δέντρα χρησιμοποιήθηκε για bonsai όπως το Ιαπωνικό μαύρο πεύκο, ο Ιαπωνικός κέδρος, ο Ιαπωνικός σφένδαμνος και το Ιαπωνικό λευκό πεύκο. Η επιβίωση ενός bonsai εξαρτάται επίσης και από την μεταφύτευσή του από το ένα δοχείο στο άλλο. Μερικά δέντρα μεταφυτεύονται κάθε δυο τρία χρόνια για να είναι σίγουρο ότι έχουν μετακινηθεί οι παλιές νεκρές ρίζες και για να είναι εύκολο να αεριστεί, να ποτισθεί και να λιπανθεί το υπόλοιπο ριζικό σύστημα. Με την κατάλληλη φροντίδα ένα bonsai μπορεί να ζήσει πάρα πολλά χρόνια. Υπάρχουν σήμερα παραδείγματα bonsai σχεδόν πεντακοσίων ετών!

Το Bonsai εμφανίζεται με προκαθορισμένα κριτήρια ομορφιάς. Ένα σημαντικό κριτήριο για την ποιότητα ενός Bonsai είναι η εξάπλωση των ριζών του, ή ποσότητα των ριζών που εμφανίζονται πάνω από το έδαφος. Συνήθως τα Bonsai δεν έχουν καλή εξάπλωση των ριζών εκτός αν είναι πολύ ηλικιωμένα. Ένας άλλος παράγοντας είναι η «ύψωση» του κορμού. Η «ύψωση» είναι ο τρόπος που υψώνεται ο κορμός από την βάση του  όπως και το σχήμα της βάσης. Το τελευταίο σημαντικό στοιχείο είναι η σύνθεση των κλαδιών του Bonsai.

Ένας  μεγάλος αριθμός στυλ κορμών και φυτευτικών στυλ εμφανίζεται με την τέχνη του bonsai. Η πιο βασική από αυτές τις φόρμες είναι το στυλ του ευθύ κορμού. Άλλες παραλλαγές είναι είναι ο καμπυλωτός κορμός, ο τριπλός κορμός, το στυλ Literati (ένα απλό, χωρίς τεχνάσματα στυλ), το «ανεμοδαρμένο στυλ», το «υπερυψωμένες ρίζες» στυλ, και το στυλ καταρράκτη (όπου το bonsai μεγαλώνει έξω και κάτω από το χείλος του δοχείου). Η παραλλαγή και η πολυπλοκότητα ενός bonsai υπογραμμίζει την θέση του σαν αληθινά μοναδική καλλιτεχνική φόρμα.