Τζάκι. Ζεσταίνει και ομορφαίνει

Το τζάκι αποτελεί για όλα τα σπίτια, εκτός από πηγή θερμότητας, ένα θαυμάσιο διακοσμητικό στοιχείο. Εκτός αυτού, συνιστά έναν χώρο συγκέντρωσης για όλη την οικογένεια και το αγαπημένο μέρος των επισκεπτών τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Η απόφαση για την κατασκευή ενός τζακιού στο σπίτι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και πρέπει να γίνεται από ειδικευμένους τεχνίτες.

Ανάλογα με το μέγεθος του χώρου που θα δημιουργηθεί το τζάκι, υπάρχει στην αγορά μεγάλη ποικιλία προκατασκευασμένων, μαντεμένιων ή χτιστών εστιών με κατάλληλες προδιαγραφές.

Σχεδιασμός και είδη εστιών
Ο σχεδιασμός του τζακιού είναι μια διαδικασία που απαιτεί γνώσεις και εμπειρία και γίνεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη σχετίζεται με την κατασκευή και τη λειτουργία του, ενώ η δεύτερη αφορά τη διακόσμηση και την τελική μορφή του. Στην πρώτη φάση, ασχολούμαστε με την εστία (μέγεθος, θέση, υλικά κ.τ.λ.) και την καπνοδόχο (διατομή, υλικά, ύψος, κ.τ.λ.) Οι διαστάσεις της εστίας έχουν μεγάλη σημασία για τη λειτουργία και την αποδοτικότητα της και βρίσκονται σε συνάρτηση με το εμβαδόν και τον όγκο του θερμαινόμενου χώρου. Οι πλευρές της εστίας συνήθως συγκλίνουν, αντανακλώντας περισσότερη θερμότητα στο χώρο. Η εστία τοποθετείται συνήθως γύρω στα 25 εκ. πάνω από το έδαφος, ώστε να υπάρχει καλύτερη θέαση της φλόγας.

Μπορούμε να διακρίνουμε τρία είδη εστιών :
– Τις χτιστές, οι οποίες κατασκευάζονται επιτόπου από ειδικούς τεχνίτες. Έχουν σχετικά μικρή απόδοση και θερμαίνουν το χώρο με ακτινοβολία. Προτείνονται όταν το τζάκι έχει, κυρίως, ρόλο διακοσμητικό ή για συμπληρωματική θέρμανση του χώρου.
– Τις προκατασκευασμένες, οι οποίες είναι κατασκευασμένες από πυρίμαχα υλικά που επενδύονται με με πυρότουβλα. Η απόδοση και η λειτουργία τους δεν διαφέρει από αυτά των χτιστών εστιών.
– Οι μαντεμένιες-ανοιχτές, οι οποίες δημιουργούνται από προκατασκευασμένα στοιχεία σε τυποποιημένες διαστάσεις, από πυρίμαχο υλικό με επένδυση από θωράκιση μαντεμιού. Η απόδοση τους προσεγγίζει το 15%-25%, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλασιάζεται από τον αέρα που κυκλοφορεί στην υπάρχουσα διπλή «πλάτη» τους.
– Οι μαντεμένιες-θερμοδυναμικές, που είναι κατασκευασμένες εξ ολοκλήρου από μαντέμι με ποσοστό απόδοσης μέχρι και 85%, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θέρμανση μιας ολόκληρης κατοικίας. Η απόδοση τους επηρεάζεται από την ακτινοβολία και το ζεστό αέρα. Οι συγκεκριμένες εστίες διαθέτουν πόρτα από ειδικό, πυρίμαχο κρύσταλλο και καταναλώνουν πολύ λίγο αέρα, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη απόδοση και περισσότερη οικονομία στη χρήση του ξύλου. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι και η ασφάλεια που παρέχουν.

Θέση και καμινάδα
Για τη σωστή τοποθέτηση του τζακιού στο σπίτι, τα βασικότερα σημεία που θα πρέπει να μελετηθούν είναι, εκτός από το σχεδιασμό και τις εστίες, η θέση του αλλά και το μέρος από το οποίο θα περάσει η καμινάδα. Αυτά θα πρέπει να προβλέπονται από το στάδιο της αρχιτεκτονικής μελέτης, ώστε να έχουν αφεθεί οι κατάλληλες «αναμονές» στις πλάκες της οροφής. Πιθανές θέσεις για τη δημιουργία του τζακιού είναι το κέντρο του τοίχου, είτε εσοχή είτε προεξοχή, αλλά και οι γωνίες. Άλλωστε, ανάλογα με το σχεδιασμό και το μέγεθος του σπιτιού, το τζάκι μπορεί να έχει μέχρι και τρεις όψεις.

Αναφορικά με την επένδυση, η οποία δίνει και το στίγμα για την τελική εμφάνιση του τζακιού, υπάρχει η δυνατότητα για επιλογή ποικιλίας υλικών, η οποία θα εξαρτηθεί από την υπόλοιπη επίπλωση και το σχεδιασμό του χώρου. Τα πιο δημοφιλή υλικά επένδυσης τζακιού παραμένουν το μάρμαρο, ο γρανίτης και το ξύλο, αλλά συνεχώς στις προτιμήσεις των αγοραστών και των διακοσμητών «ανεβαίνουν» ο χάλυβας, ο γύψος, το γυαλί και το ανοξείδωτο. Μια άλλη λύση μπορούν να προσφέρουν και οι έτοιμες επενδύσεις τζακιών, για προκατασκευασμένα ή χτιστά.

Η καμινάδα αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την καλή λειτουργία του τζακιού. Το μήκος της θα πρέπει να είναι σε πλήρη συνάρτηση με το μέγεθος της εστίας. Σύνηθες μήκος για καμινάδα είναι τα 8 μέτρα. Η διατομή, τα υλικά, αλλά και ο τρόπος κατασκευής της χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και θα πρέπει να τηρούνται αυστηρά οι προδιαγραφές. Οι καπνοδόχοι θα πρέπει να είναι κατακόρυφοι και να αποφεύγονται οι αλλαγές διεύθυνσης, αλλά αν αυτό καθίσταται απαραίτητο, οι γωνίες κλίσης τους δε θα πρέπει να υπερβαίνουν τις 45 μοίρες, ενώ οι ακμές θα πρέπει να είναι καμπυλωμένες για να να διευκολύνεται η απαγωγή των αερίων.