Παραβάν. Διαχωρίζουν και στολίζουν

Τα παραβάν έχουν τον δικό τους τρόπο να αναπαριστούν ιστορίες και θρύλους από την μακρινή και εξωτική Ανατολή. Όμως και σαν διαχωριστικά χώρου αποτελούν την πιο πρακτική, τη λιγότερη δαπανηρή και την πιο όμορφη λύση, ενώ συνάμα μας εισάγουν στις παραδόσεις και το μυστικισμό της Άπω Ανατολής.

Οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν πανέξυπνες τεχνικές αξιοποίησης κάθε σπιθαμής των συνήθως μικρών κατοικιών τους. Τα παραβάν συμβάλλουν σημαντικά προς αυτήν την κατεύθυνση, μιας και χωρίζουν το χώρο, χωρίς να τον μικραίνουν. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αλλάξουμε ή και να καταργήσουμε εύκολα το διαχωρισμό οποτεδήποτε το θελήσουμε. Το μικρό σχετικά πάχος και βάρος τους είναι παράγοντας που ευνοεί την εύκολη μετακίνηση τους. Η μεσοτοιχία, από την άλλη πλευρά, έχει μεγαλύτερο πάχος, πολύ μεγάλη δαπάνη και διαδικασία, ενώ το ίδιο δύσκολα καταργείται.

Παραβάν από όλο τον κόσμο
Τα παραβάν αποτελούνται συνήθως από δύο ή τρία κάθετα στενόμακρα φύλλα, και πολλές φορές τοποθετούνται δύο τέτοια μαζί για να επιτευχθεί καλύτερος διαχωρισμός του χώρου. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους είναι ξύλο, χαρτί και ύφασμα τα οποία προσαρμόζονται πάνω σε ξύλινο πλαίσιο, που για λόγους ευστάθειας στηρίζεται πάνω σε κοντά σχετικά πόδια.

Τα σχέδια και οι τεχνικές κατασκευής τους διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Τα παραβάν από την Ινδία, για παράδειγμα, φέρουν χειροποίητες ξυλόγλυπτες παραστάσεις, ενώ αυτά από την Ιαπωνία την Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες διακρίνονται για την εξαιρετική ομορφιά και την άψογη επεξεργασία τους. Τα περισσότερα από αυτά φέρουν πλούσιες ζωγραφικές παραστάσεις με θέματα από τη φύση, ενώ άλλα δε φέρουν καμία απολύτως παράσταση και δίνουν έμφαση στο πολύτιμο υλικό από το οποίο κατασκευάστηκαν και προβάλλουν την άψογη δουλειά της επεξεργασίας του. Άλλα πάλι, φέρουν απλά γεωμετρικά σχήματα, ταιριασμένα όμορφα μεταξύ τους. Αντίθετα τα παραβάν που κατασκευάζονται σε ευρωπαϊκές χώρες είναι λιτά, μοντέρνα και πρακτικά χωρίς περιττό διάκοσμο. Τέτοιας μορφής παραβάν είναι τα ορθογώνια κινητά στόρια κατασκευασμένα από ξύλο ή παρόμοια σε μορφή κινητής καμαρωτής πόρτας.

Οπτική απομόνωση
Η μυστικότητα της ψήφου εξασφαλίζεται από τα παραβάν. Το ίδιο συμβαίνει και με την εξομολόγηση των καθολικών. Κανείς δε θα ήθελε να ξεντυθεί σαν να κάνει στριπτίζ, μπροστά στον ιατρό. Για λόγους ευπρέπειας είθισται να ξεντυνόμαστε πίσω από κάποιο παραβάν. Τα παραβάν, λοιπόν, τυγχάνουν ευρείας εφαρμογής στον έξω κόσμο, τι συμβαίνει όμως στο χώρο της κατοικίας; Εδώ η χρήση τους δεν είναι τόσο συχνή, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι είναι σπάνια. Τις τελευταίες δεκαετίες, μάλιστα, συναντώνται σε όλο και περισσότερα νοικοκυριά.

Η οπτική απομόνωση λειτουργεί διαφορετικά σε μια κατοικία. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι η προφύλαξη για λόγους ευπρέπειας, αλλά η διακόσμηση κάποιας γωνίας του σπιτιού με κινητές τοιχογραφίες, όπως στην πραγματικότητα είναι τα παραβάν, ή η κάλυψη κάποιου μειονεκτικού σημείου.

Σαν διαχωριστικό
Τα παραβάν λειτουργούν σαν κομψά διαχωριστικά χώρου, ιδιαίτερα όταν τοποθετηθούν δύο μαζί. Βέβαια ο διαχωρισμός δεν είναι απόλυτος, όπως συμβαίνει (για παράδειγμα) με τη μεσοτοιχία. Ο διαχωρισμός, παρά ταύτα, του χώρου είναι σαφής, από οπτική τουλάχιστον άποψη. Κάθε λύση έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της. Στην προκειμένη περίπτωση τα πλεονεκτήματα των διακοσμητικών παραβάν συνίστανται πρώτον στο γεγονός ότι δείχνουν πιο όμορφα απ’ ό,τι η μεσοτοιχία και δεύτερον δεν εμποδίζουν το φως να απλωθεί στο χώρο. Μειονέκτημα τους είναι ότι δεν απομονώνουν ικανοποιητικά τους ήχους και δε δημιουργούν κάποιον ανεξάρτητο και ασφαλή σχετικά χώρο, όπως συμβαίνει με τη μεσοτοιχία.

Σαν έργο τέχνης
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα ιαπωνικά παραβάν είναι κινούμενες τοιχογραφίες με θέματα από την ιαπωνική ιστορία, μυθολογία και ποίηση. Τα ποιήματα αποδίδονται υπαινικτικά με εικόνες και καλλιγραφήματα. Υπαινικτική είναι άλλωστε και η φύση της ιαπωνικής κουλτούρας. Αυτός ο συνδυασμός ιαπωνικής λογοτεχνίας, ποίησης και ζωγραφικής ονομάζεται «Γιομάτο» και απεικονίζεται καλύτερα σε οριζόντιες επιφάνειες, όπως τα πολύφυλλα παραβάν. Η τέχνη αυτή αναπτύχθηκε μεταξύ των 17ου και 19ου αιώνων, από αυλικούς καλλιτέχνες και στη συνέχεια υιοθετήθηκε και από τους λαϊκούς καλλιτέχνες, οι οποίοι της έδωσαν απλό και καθημερινό χαρακτήρα.

Έθνικ
Η ενσωμάτωση ξένων πολιτιστικών στοιχείων σε μια σύγχρονη κατοικία δυτικού τύπου είναι εφικτή και επίκαιρη. Η ανάμειξη και ο συνδυασμός διαφορετικών μεταξύ τους πολιτιστικών αλλά και διακοσμητικών στοιχείων αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πρόκληση, που, αν στεφτεί με επιτυχία, θα δώσει μια διαφορετική εικόνα στο εσωτερικό μιας κατοικίας. Τα παραβάν μπορούν να συμβάλουν σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση. Το μέγεθος και ο «έθνικ» χαρακτήρας τους όχι μόνο δεν τα αφήνουν να περάσουν απαρατήρητα, αλλά τουναντίον συγκεντρώνουν την προσοχή και εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες.