Σε ελεύθερη πτώση η μόδα των λογοτύπων

Πριν από λίγα χρόνια άνδρες και γυναίκες κυκλοφορούσαν στους αθηναϊκούς δρόμους ως κινούμενες διαφημίσεις. Η μόδα επέβαλε logo και τα σήματα γνωστών οίκων μόδας, όπως Chanel. Gucci και Luis Vuiton, σε τεράστιες διαστάσεις, να φιγουράρουν πάνω σε μπλούζες, τσαντάκια, ακόμη και εσώρουχα θεωρούνταν εκ των ων ουκ άνευ για κάθε συνειδητοποιημένο θύμα της βιομηχανίας ρούχων.

Η αμερικανική εταιρεία βαμβακερών t-shirt American Apparel, που απασχολεί 1.300 εργάτες και έχει τζίρο 83 εκατομμύρια δολάρια, διακηρύσσει ότι «κανείς άνθρωπος, καμία κοινωνία και ουδείς συνεργάτης ζημιώνεται κατά τη διαδικασία παραγωγής». Η επιχείρηση υποτίθεται ότι καταβάλλει δίκαιους μισθούς στους υπαλλήλους της και δεν εκμεταλλεύεται το φτηνό εργατικό δυναμικό στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Το fair trade είναι εξαιρετικά διαδεδομένο στις δυτικές κοινωνίες από τότε που το κίνημα εναντίον της παγκοσμιοποίησης άρχισε να αποκτά ερείσματα στις τάξεις της νεολαίας. Στη Βρετανία, στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ελλάδα κυκλοφορούν πολλά είδη συσκευασμένων καφέδων, ζάχαρης, ρυζιού κ.λπ., που έχουν παραχθεί σε συνθήκες εργασίας άμεμπτες για τους εργάτες και φέρουν το σχετικό σήμα. Την ίδια στιγμή στην Γερμανία μια άλλη εταιρεία ενδυμάτων, η Trigema, αντιμετωπίζει το ίδιο ζήτημα με σοβινιστικούς όρους: «Δεν επιτρέπεται να αφήσουμε την ανεργία να εκτοξευθεί περαιτέρω στην πατρίδα μας, να στείλουμε κι άλλους εργαζόμενους στους δρόμους και να αφήσουμε τη νεολαία μας χωρίς προοπτικές», είναι η λαϊκίστικη διακήρυξη της. Η λογική «μη μείνουν άνεργα τα δικά μας παιδιά κι ας πάνε να πνιγούν τα παιδιά των άλλων» δεν ηχεί ιδιαίτερα politically correct.

Το ζητούμενο γι’ αυτές τις εταιρίες είναι να καταστούν κερδοφόρες χωρίς να προδώσουν τις ιδρυτικές τους διακηρύξεις. Το γεγονός π.χ. ότι η American Apparel είναι η τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία παρασκευής t-shirt δημιουργεί εκ προοιμίου υποψίες για την τήρηση των δεσμεύσεων της προς τους εργάτες της. Από την άλλη, η προβολή της «αγγελικά πλασμένης» διαδικασίας παραγωγής δημιουργεί εξίσου φανατικούς οπαδούς της συγκεκριμένης μάρκας με τους λάτρεις της Nike για παράδειγμα, που κατηγορείται ότι χρησιμοποιεί όλες τις ανήθικες μεθόδους του καπιταλιστικού συστήματος. Η παγκοσμιοποίηση έχει χωρίσει τη διεθνή νεολαία σε δύο στρατόπεδα: τους κυνικούς υπέρμαχους της Nike και τους ευαισθητοποιημένους υποστηρικτές της American Apparel. Η μάχη θα είναι σκληρή. Καν αν χάσουν οι δεύτεροι δεν χρειάζεται να διαρρήξουν τα ιμάτια τους. Απλά θα πουλήσουν τα σκέτα μπλουζάκια τους στη Nike, για να τυπώσει πάνω τους το λογότυπο της.

Όπως όμως όλες οι τάσεις φτάνουν σε ένα σημείο κορεσμού και ανατρέπονται πλήρως, έτσι και η μόδα των λογότυπων άγγιξε το ζενίθ και τώρα ακολουθεί ελεύθερη πτώση. Οι επικριτές της παγκοσμιοποίησης μάλιστα βλέπουν στη μόδα των logo ό,τι ακριβώς απεχθάνονται και γι’ αυτό εσχάτως έχουν λανσάρει την αντίστροφη μόδα: την απουσία οιουδήποτε διακριτικού στα ρούχα και στα καταναλωτικά είδη. Οι κροκόδειλοι φιμώνονται, οι πάνθηρες κατασπαράσσονται, οι ρίγες εξαφανίζονται. Μονόχρωμα απλά μπλουζάκια, απέριττα παντελόνια και φορέματα είναι η τάση των «πολιτικώς ορθών» καταναλωτών, σύμφωνα με τη Βίβλο τους, που έχει τον τίτλο «No logo».