Τζόγος και εξάρτηση: Η λεπτή "πράσινη" γραμμή

Περασμένα μεσάνυχτα της παραμονής Πρωτοχρονιάς. Βρίσκεστε σε σπίτι με φίλους και συγγενείς και κόβετε την παραδοσιακή βασιλόπιτα. Εν μέσω ευχών για το νέο έτος ακούτε τη φωνή του σπιτονοικοκύρη, που καλεί όλους να συμμετάσχουν στο πατροπαράδοτο έθιμο: «Ελάτε να το ‘στρώσουμε’ για το καλό». Τα τραπουλόχαρτα βγαίνουν από το συρτάρι, τα χρήματα από την τσέπη και το παιχνίδι ξεκινά…

Βεβαίως, η παραπάνω εκδοχή αποτελεί την πιο ήπια μορφή του τζόγου, εκείνη που συνήθως δεν προκαλεί την απώλεια περιουσιών, ούτε καταστρέφει οικογένειες. Όμως με αφορμή τα Χριστούγεννα, μια μερίδα ανθρώπων αφήνει ανεξέλεγκτο το πάθος για τα τυχερά παιχνίδια και οι συνέπειες τις περισσότερες φορές είναι ολέθριες. Υπάρχει άραγε τρόπος να κατασιγάσει κάποιος την επιθυμία του για το τζόγο και πως μπορεί να διακρίνει αν είναι εξαρτημένος από αυτόν;

Γιατί παίζουμε τυχερά παιχνίδια;
Ο βασικότερος παράγοντας που ωθεί ένα άτομο στο τζόγο είναι σαφώς η προσδοκία του κέρδους και μάλιστα του μεγάλου κέρδους, που δεν απαιτεί την καταβολή ιδιαίτερης προσπάθειας. Αν εστιάσουμε στο καζίνο και στους παίκτες του, είναι εύκολο να διαπιστώσουμε πως πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση άμεσου κέρδους, σε αντίθεση τουλάχιστον με τα κρατικά τυχερά παιχνίδια, όπως λαχεία κ.λπ. Εξίσου σημαντικός παράγοντας, ωστόσο, είναι η αποκαλούμενη συγκίνηση του παιχνιδιού. Τα τυχερά παιχνίδια επιτείνουν το αίσθημα του ανταγωνισμού, το οποίο με τη σειρά του διεγείρει συναισθηματικά τον παίκτη, είτε χάνει είτε όχι. Για να γίνει όλο αυτό κατανοητό, σκεφθείτε πόση ευχαρίστηση αισθάνεστε όταν φεύγετε από το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι έστω και με λίγα παραπάνω χρήματα από αυτά που ποντάρατε, αλλά κυρίως πόση ηδονή αποκομίζετε σε κάθε επικερδή παρτίδα! Βεβαίως, σημαντικό ρόλο κατέχει και ο ψυχολογικός παράγοντας, που ωθεί στην ανάγκη επιβεβαίωσης του ‘εγώ’, ειδικά έπειτα από ενδεχόμενες αποτυχίες σε προσωπικό επίπεδο (οικογενειακά, οικονομικά, επαγγελματικά προβλήματα). Τέλος, ισχυρά κίνητρα είναι η περιέργεια, η οποία αφορά κυρίως τα νεαρά άτομα ή εκείνα που δεν διαθέτουν παρελθόν στα τυχερά παιχνίδια, αλλά και το ‘σύνδρομο στέρησης’ που δυστυχώς είναι υπαρκτό σε περιπτώσεις παικτών που είναι εξαρτημένοι από την πράσινη τσόχα.

Οι άμεσες συνέπειες
Προτού αναφερθούμε στις συνέπειες των τυχερών παιχνιδιών σε ατομικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο, είναι απαραίτητο να ξεκαθαρίσουμε πως ο ρόλος τους δεν θα πρέπει να υποτιμάται σε καμία περίπτωση. Για παράδειγμα, η χαρτοπαιξία σε ένα φιλικό σπίτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, που συνήθως περιλαμβάνει μικροποσά, δεν είναι απαραίτητο ότι αποτελεί κανόνα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες το ύψος των στοιχημάτων ανεβαίνει επικίνδυνα όσο περνά η ώρα, παρασύροντας πολλούς σε ‘κινήσεις’ που υπερβαίνουν τις δυνατότητές τους και που μπορούν να χαλάσουν ανεπανόρθωτα το εορταστικό κλίμα μεταξύ των μελών της ομήγυρης. Γι’ αυτό απαιτείται προσοχή! Οι συνέπειες, βεβαίως, στην περίπτωση των παικτών που αποφασίζουν να ποντάρουν περισσότερα από όσα θα έπρεπε είναι πολλές και ποικίλες. Βασικά πρόκειται για ένα ενδόμυχο – ή ακόμη και εκδηλωμένο – ψυχικό νόσημα, το οποίο οδηγεί στην έκφραση έντονων συναισθημάτων. Οι εκδηλώσεις οργής, απογοήτευσης αλλά και ανεξέλεγκτης χαράς εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνική αλλά και προσωπική ζωή των παικτών. Έτσι οι τελευταίοι ενδέχεται, όπως και στην πραγματική ζωή, να είναι διχασμένοι ανάμεσα στην ελπίδα της επιτυχίας και στο φόβο της ήττας. Επιπλέον, τα δυνατά συναισθήματα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα του τζόγου λειτουργούν πολλές φορές απολαυστικά και απελευθερωτικά σε άτομα που είναι πιο απομονωμένα και εσωστρεφή σε κοινωνικό επίπεδο και βρίσκουν την ευκαιρία να εξωτερικεύσουν αυτά που νιώθούν μόνο στο ‘πράσινο τραπέζι’. Τέλος, η σημαντικότερη συνέπεια είναι η απώλεια ελέγχου, που επέρχεται σταδιακά και αποτελεί τον πιο ύπουλο εχθρό. Έτσι, τα άτομα αδυνατούν να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους και αρκετές φορές καταστρέφονται οικονομικά και προσωπικά.

Πώς μπορώ να ξέρω αν είμαι εξαρτημένος;
Η παθολογική εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια είναι ένα ζήτημα που έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης πολλών ερευνών. Σε μία από αυτές, την οποία πραγματοποίησαν Γερμανοί επιστήμονες πριν από μερικά χρόνια, αποκαλύφθηκε πως τα επίπεδα της ορμόνης του στρες, όπως καταμετρήθηκε στη σίελο μιας ομάδας εθελοντών, αλλά και ο καρδιακός ρυθμός των ιδίων όταν ποντάριζαν με χρήματα ήταν σαφώς αυξημένα σε σχέση με την περίπτωση που έπαιζαν με πόντους. Σε άλλες έρευνες, έχει καταδειχθεί επίσης, πως το αίσθημα ευφορίας των παικτών είναι εφάμιλλο με εκείνο των ατόμων που κάνουν χρήση ναρκωτικών, κατά το οποίο προκαλείται υπερέκκριση ντοπαμίνης και σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Μερικοί τρόποι, λοιπόν, για να διαγνώσετε κατά πόσο ο τζόγος είναι ή τείνει να αποτελέσει εξάρτηση για εσάς σχετίζονται με τα ακόλουθα:

• Αν οι προτεραιότητες της ζωής σας βασίζονται στα τυχερά παιχνίδια, κοινώς αν προτιμάτε μια παρτίδα χαρτιά ή την επίσκεψη στο καζίνο από οποιαδήποτε άλλη μορφή διασκέδασης.
• Αν η απόδοσή σας στον εργασιακό τομέα είναι γενικότερα ελαττωμένη σε σχέση με το παρελθόν.
• Αν αισθάνεστε έντονη στενοχώρια ή ψυχολογική πίεση σε περίπτωση ακόμη και απώλειας μικροποσών.
• Αν προσπαθείτε με κάθε τρόπο να αναπληρώσετε τα χαμένα σας χρήματα, ακόμη και αν αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να δανειστείτε από τρίτο άτομο.
• Αν οι προσωπικοί λογαριασμοί σας παραμένουν ανεξόφλητοι για μακρό χρονικό διάστημα.
• Αν παραμελείτε σε συχνή βάση την οικογένειά σας ή άλλα καθήκοντα τα οποία έχετε επωμιστεί.
• Αν θεωρείτε πως μια επίσκεψη στο καζίνο σας κάνει να ξεφεύγετε από τα καθημερινά προβλήματά σας.
• Αν σας είναι δύσκολο να διακόψετε ή να ελαττώσετε την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, θεωρώντας πως αυτά μπορούν να αποτελέσουν την έξοδό σας από τη δεινή οικονομική κατάστασή σας.

Συμβουλές για την Πρωτοχρονιά αλλά και… γενικότερα
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο τζόγος αποτελεί ψυχική ασθένεια, που προκύπτει ύπουλα και πλήττει ακόμη και τα πιο εγκρατή άτομα, ιδίως αν βρεθούν στο κατάλληλο περιβάλλον. Πολλοί ψυχολόγοι, μάλιστα, υποστηρίζουν πως η ανάγκη για χρηματικό κέρδος δεν αφήνει αδιάφορο κανένα απολύτως άτομο και πως στην ουσία κανένας άνθρωπος δεν γνωρίζει πραγματικά τα όριά του. Για όλους αυτούς τους λόγους, θα πρέπει να έχετε κατά νου ορισμένα πράγματα, που μπορεί να σας βοηθήσουν να αποφύγετε την οικονομική καταστροφή και να διατηρήσετε την εορταστική σας διάθεση:

• Αποφύγετε με κάθε τρόπο την επίσκεψη στους ‘ναούς του τζόγου’, τα κοινώς επονομαζόμενα καζίνο. Εκτός από το ότι θα σας ‘φακελώσουν’ δήθεν για την προσωπική τους ασφάλεια, το πιο πιθανό είναι ότι θα χάσετε από πολύ μικρά έως πολύ μεγάλα ποσά, τα οποία θα είναι σχεδόν αδύνατο να ανακτήσετε. Μην παρασύρεστε από ενδεχόμενο αρχικό κέρδος και προ παντός μην αφήσετε αυτήν την παράμετρο να σας οδηγήσει για δεύτερη φορά στο καζίνο.
• Αν πάλι, αποφασίσετε ότι επιθυμείτε να παίξετε έστω και από απλή περιέργεια, μην το παρακάνετε. Πάρτε μαζί σας μόνο ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων, το οποίο θα πρέπει να προ-αποφασίσετε πως ενδέχεται να χάσετε.
• Αφήστε στο σπίτι όλες τις πιστωτικές κάρτες και το μπλοκ των τραπεζικών επιταγών. Θα εκπλαγείτε από το πόσο εύκολο είναι να τα χρησιμοποιήσετε αν τυχόν έλθουν τα ‘δύσκολα’…
• Αν βρεθείτε σε σπίτι φίλων και αποφασίσετε να παίξετε ‘για το καλό’, διατηρήστε καλά στο νου σας αυτή τη φράση. Μην ποντάρετε υπέρογκα ποσά ή μάλλον φροντίστε να τα διατηρήσετε στο ελάχιστο δυνατό. Η βραδιά της παραμονής Πρωτοχρονιάς προσφέρεται για κέφι και όχι για παρεξηγήσεις ή απογοητεύσεις. Αν κρίνετε ότι μεταξύ των μελών της ομήγυρης υπάρχουν άτομα που μπορούν με τη συμπεριφορά τους να δημιουργήσουν προβλήματα, προτιμήστε να παίξετε με πόντους ή αποφύγετε ακόμη και τη χαρτοπαιξία.
• Μην αφήνετε το θυμό να σας κυριεύει σε περίπτωση που χάνετε και βεβαίως μην προβαίνετε σε δηκτικά σχόλια σε βάρος εκείνων τους οποίους κερδίζετε. Θυμηθείτε πως στόχος είναι ο εορτασμός του ερχομού του νέου έτους και όχι η προσκομιδή του μέγιστου δυνατού ποσού για να ξεπληρώσετε τις τυχόν υποχρεώσεις σας.

Με όλη μας της καρδιά σας ευχόμαστε τα κέρδη να γεμίσουν την καρδιά και όχι το πορτοφόλι σας… Ευτυχισμένο το νέο έτος!