Γιατί οι Αρχαίοι Έλληνες συνέδεαν τη ζέστη με τους σκύλους;

Στα αρχαία ελληνικά αποκαλούσαν τις πιο ζεστές ημέρες του καλοκαιριού «κυνάδες ημέρες» που έρχονταν όταν ανέτειλε τα ξημερώματα μαζί με τον Ήλιο ο Σείριος, ο πιο λαμπρός αστέρας του ουρανού.

Ο ελληνικός ήλιος έκαιγε το καλοκαίρι όπως και σήμερα, και οι Αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν καλά τις επιπτώσεις της ζέστης, όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα ζώα τους.

Οι σκύλοι, πολύτιμοι σύντροφοι στην καθημερινότητα, χρησιμοποιούνταν για φύλαξη, κυνήγι και προστασία, αλλά το έντονο κλίμα της Ελλάδας έπαιζε σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αρχαίοι είχαν παρατηρήσει πως οι σκύλοι γίνονταν νωθροί και βαριεστημένοι τις ζεστές ώρες της ημέρας, κάτι που τους οδήγησε να τους συνδέσουν με την αποχαύνωση και τη ραθυμία που προκαλεί ο καύσωνας.

Ο περίφημος όρος «κυνικά καύματα» προέρχεται από αυτή τη σχέση. Η φράση αναφερόταν στην περίοδο του καλοκαιριού όπου ο αστερισμός του Μεγάλου Κυνός με το λαμπερό αστέρι του, τον Σείριο, εμφανιζόταν στον ουρανό, σηματοδοτώντας τις πιο θερμές ημέρες του έτους.

Ο Σείριος θεωρείται υπεύθυνος για τα λεγόμενα «κυνικά καύματα», δηλαδή τα εγκαύματα που προκαλεί ο Ήλιος σε όσους εκτίθενται αλόγιστα στις ακτίνες του. Στην αρχαιότητα, το χρονικό διάστημα μετά την 21η Ιουλίου αναφέρεται και σαν «κυνάδες ημέρες».

Οι πρό-γονοί μας τις ονόμαζαν «κυνάδες ημέρες» ή «κυνικά καύματα» καθώς μόνο τα σκυλιά (οι κύνες) ήσαν τόσο ανόητα που τολμούσαν κι έβγαιναν έξω στον καύσωνα.

Ο Σείριος ανήκει στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός που αναπαριστά ένα από τα σκυλιά του Ωρίωνα, του μυθικού κυνηγού. Όπως πίστευαν οι αρχαίοι, ο Σείριος με την πνοή του έφερνε την ξηρασία στους ανθρώπους. Όταν το σκυλί πέθανε μεταμορφώθηκε σε αστερισμό.

Ο Ωρίωνας, ο Μεγάλος Κύων και ο Μικρός Κύων (το δεύτερο σκυλί του Ωρίωνα) είναι αστερισμοί που από την Ελλάδα φαίνονται καλύτερα τους χειμερινούς μήνες. Το καλοκαίρι φαίνονται για λίγο πριν ανατείλει ο Ήλιος.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι όταν ο Σείριος ανέβαινε στον ουρανό, η ζέστη γινόταν αφόρητη και οι άνθρωποι αλλά και τα ζώα υπέφεραν. Οι σκύλοι, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις τους, κουράζονταν και έμεναν σε σκιά, πράγμα που συνέβαλε στη σύνδεσή τους με τον καύσωνα.

Αυτή η αντίληψη διατηρήθηκε και πέρασε στους Ρωμαίους, οι οποίοι αποκαλούσαν αυτή την περίοδο “dies caniculares”, δηλαδή «σκυλίσιες μέρες», έναν όρο που επιβιώνει μέχρι σήμερα σε πολλές γλώσσες όπως στα αγγλικά, που μιλάμε για τις «dog days» και στα γαλλικά όπου ο καύσωνας λέγεται «canicule».

Στην καθημερινή ζωή, οι σκύλοι που χρησιμοποιούνταν σε αγροτικές εργασίες ή στο κυνήγι ήταν λιγότερο δραστήριοι κατά τις ώρες της έντονης ζέστης, και γι’ αυτό πολλές δραστηριότητες μεταφέρονταν νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, όταν η θερμοκρασία ήταν πιο ήπια.

Στην αρχαία Ελλάδα, λοιπόν, οι σκύλοι δεν ήταν μόνο φύλακες και κυνηγοί, αλλά και φυσικοί δείκτες του καύσωνα. Ο τρόπος που αντιδρούσαν στη ζέστη βοήθησε τους ανθρώπους να κατανοήσουν καλύτερα τις εποχές και τις επιπτώσεις του κλίματος, συνδέοντας για πάντα το όνομά τους με τις πιο καυτές μέρες του καλοκαιριού.