Καρκίνος του Μαστού

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας που έχει αφιερωθεί στον καρκίνο του μαστού. Κάθε χρόνο, σε όλο τον κόσμο, γίνονται διάφορες ενέργειες με σκοπό την ενημέρωση των γυναικών για τον καρκίνο του μαστού και τους τρόπους έγκαιρης διάγνωσής του. Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί μία μεγάλη απειλή για τις γυναίκες.

Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε γυναίκα, είναι μάλιστα ο πιο συχνός τύπος καρκίνου που εντοπίζεται σε γυναίκες (με εξαίρεση ίσως τον καρκίνο του δέρματος). Αποτελεί περίπου το 30% του συνόλου των καρκίνων (όλων των τύπων) που εμφανίζονται σε γυναίκες. Μόνο το 2002 στις ΗΠΑ πέθαναν 41,000 γυναίκες από καρκίνο του μαστού. Για το 2004, οι αναμενόμενες διαγνώσεις υπολογίζονται σε 216.000 μόνο στις ΗΠΑ (Cancer Facts and Figures 2004, American Cancer Society). Σύμφωνα με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, κάθε χρόνο πάνω από 3.500 Ελληνίδες παρουσιάζουν καρκίνο του μαστού.

Κάτι πιάνω . . .
Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των εξογκωμάτων που οι γυναίκες μόνες τους εντοπίζουν στο στήθος τους είναι καλοήθεις όγκοι. Συνήθως αποδεικνύεται ότι πρόκειται για κύστες με υγρό ή λιπώματα. Παρόλα αυτά, αν εντοπίσετε κάποιο εξόγκωμα στο στήθος σας, απευθυνθείτε αμέσως στο γιατρό σας. Κάθε αλλαγή στο στήθος θα πρέπει να ελέγχεται από το γιατρό.

Αιτίες του καρκίνου του μαστού
Ο καρκίνος, παρ’ όλη την εντυπωσιακή πρόοδο της ιατρικής, εξακολουθεί να κρύβει πολλά μυστήρια. Οι αιτίες του καρκίνου του μαστού δεν έχουν γίνει απόλυτα κατανοητές από τους επιστήμονες, όμως κάποιες γυναίκες φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης τέτοιου καρκίνου. 1. Βασικός παράγοντας είναι η ηλικία. Περίπου οι μισές ή περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού αφορούν γυναίκες πάνω από τα 65. 2. Ένας μικρός αριθμός περιπτώσεων οφείλεται σε κληρονομικότητα. Έχουν πλέον εντοπιστεί κάποια γονίδια που θεωρούνται υπεύθυνα για την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Η κληρονομικότητα αφορά: · Γυναίκες που στο οικογενειακό τους ιστορικό υπάρχουν περιπτώσεις καρκίνου του μαστού σε περισσότερα από ένα μέλη της οικογένειας (σε κοντινό βαθμό συγγένειας) · Γυναίκες που στο οικογενειακό τους ιστορικό περιλαμβάνονται περιπτώσεις καρκίνου των ωοθηκών και του εντέρου · Περίπτωση καρκίνου του μαστού σε συγγενή ηλικίας κάτω των 40 ετών. Την κληρονομικότητα δυστυχώς δεν μπορούμε να την αλλάξουμε, ενημερώστε όμως το γιατρό σας για τέτοιες περιπτώσεις στους συγγενείς σας. Πιθανόν να σας παραπέμψει σε ειδικές εξετάσεις ή να αυξήσει τη συχνότητα των προληπτικών εξετάσεων που έτσι κι αλλιώς πρέπει να κάνει κάθε γυναίκα. 3. Γυναίκες που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά ή απέκτησαν παιδιά σε μεγάλη ηλικία 4. Γυναίκες που η περίοδός τους ξεκίνησε σε πολύ μικρή ηλικία ή είχαν εμμηνόπαυση σε πολύ προχωρημένη ηλικία 5. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ότι οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού 6. Τελευταία αναφέρεται ότι γυναίκες που έκαναν έκτρωση πριν αποκτήσουν το πρώτο τους παιδί επίσης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, όμως αυτά τα στοιχεία είναι ακόμη πολύ πρώιμα και δεν έχουν επιβεβαιωθεί από άλλους επιστήμονες.

Συμπτώματα
Οι περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να επισκεφθούν το γιατρό τους γιατί εντόπισαν κάποιο εξόγκωμα στο στήθος τους και καθώς το εξόγκωμα δεν πονάει (ακόμη κι αν είναι καρκίνος στα αρχικά στάδια) δυστυχώς οι γυναίκες πολλές φορές αργούν να ασχοληθούν. Πέρα από την εμφάνιση εξογκωμάτων, κάθε αλλαγή στο σχήμα ή το μέγεθος του στήθους, αλλαγή στην εμφάνιση του δέρματος των μαστών και κάθε εξόγκωμα που εμφανίζεται ξαφνικά είναι λόγοι που μία γυναίκα πρέπει να επισκεφθεί επειγόντως το γιατρό της. Επίσης αν η θηλή αλλάξει σχήμα (γίνει υποστραμμένη γυρίσει προς τα μέσα), αν το δέρμα της θηλής αλλάξει εμφάνιση ή αν εμφανιστεί υγρό ή αίμα από τη θηλή, όλα αυτά αποτελούν επίσης λόγους ανησυχίας. Ένα άλλο σύμπτωμα που θα πρέπει μία γυναίκα να επισημάνει στο γιατρό της είναι τυχόν πρήξιμο των αδένων της μασχάλης.

Προληπτικές Εξετάσεις
Όπως και με όλες τις μορφές καρκίνου, όσο πιο νωρίς εντοπιστεί το πρόβλημα, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση και τα ποσοστά επιβίωσης.

Αυτοεξέταση
Αν και η μαστογραφία είναι η εξέταση που μπορεί να εντοπίσει αλλαγές στους ιστούς των μαστών πριν εξελιχθούν σε όγκους που μπορεί μία γυναίκα να εντοπίσει μόνη της, στις περισσότερες περιπτώσεις οι ίδιες οι γυναίκες «πιάνουν» το εξόγκωμα. Η αυτοεξέταση των μαστών είναι μία από τις πάγιες συμβουλές των γιατρών, σε όλες τις γυναίκες άνω των 20 ετών. Κάθε γυναίκα θα πρέπει να ψηλαφεί τους μαστούς της μία φορά το μήνα, ιδανικά 5-6 ημέρες μετά την περίοδο (σύμφωνα με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία). Είναι βασικό, για να μπορείτε να κάνετε αυτοεξέταση, να παρατηρήσετε προσεκτικά πως νιώθετε το στήθος σας (με ψηλάφηση) σε διαφορετικές φάσεις του μήνα. Έτσι θα είστε σε θέση να εντοπίσετε οποιαδήποτε αλλαγή σε πολύ σύντομο χρόνο. Ο γιατρός σας θα σας δείξει πώς να κάνετε την αυτοεξέταση και τι να προσέχετε. Παρόλα αυτά, αν έχετε την παραμικρή αμφιβολία για κάτι που εντοπίζετε στο στήθος σας, επισκεφθείτε άμεσα το γιατρό σας.

Μαστογραφία
Η μαστογραφία μπορεί να εντοπίσει τους καρκινικούς όγκους ακόμα και πριν να μπορείτε να τους εντοπίσετε εσείς με την ψηλάφηση. Αυτό είναι και το μεγαλύτερό της πλεονέκτημα ως μεθόδου. Ο έγκαιρος εντοπισμός όγκων. Η μαστογραφία είναι ουσιαστικά μία ακτινογραφία, με πολύ χαμηλή δόση ακτινοβολίας, άρα είναι ουσιαστικά ανώδυνη. Και το πλεονέκτημα του να εντοπιστεί έγκαιρα ο καρκίνος σίγουρα είναι μεγαλύτερο από το ρίσκο του να λάβει κανείς μία μικρή δόση ακτινοβολίας. Όμως και η μαστογραφία δεν είναι αλάνθαστη, επομένως αν εντοπίσετε κάποιο εξόγκωμα στο στήθος σας παρόλο που η πρόσφατη μαστογραφία δεν εντόπισε τίποτα το ανησυχητικό, απευθυνθείτε και πάλι στο γιατρό σας. Το πόσο συχνά μία γυναίκα πρέπει να κάνει μαστογραφία είναι κάτι που θα το καθορίσει ο γιατρός της, καθώς εκείνος γνωρίζει τυχόν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή άλλων μορφών, γνωρίζει το ατομικό ιστορικό της ασθενούς και θα την κατευθύνει κατάλληλα. Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει τη συχνότητα με την οποία θα πρέπει να γίνεται μαστογραφία, ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας. Ο πίνακας είναι ενδεικτικός και προέρχεται από τις ΗΠΑ (US Preventive Services Task Force). Θυμηθείτε ότι ο γιατρός σας είναι ο μόνος που μπορεί να σας πει πόσο συχνά και πότε εσείς πρέπει να κάνετε προληπτικές εξετάσεις.

Διάγνωση
Για να επιβεβαιωθεί ή να αποκλειστεί ο καρκίνος του μαστού, θα χρειαστεί πέρα από τη μαστογραφία να γίνουν και κάποιες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις. Οι πιο συνήθεις εξετάσεις που γίνονται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι:

Υπέρηχοι
Η εξέταση με υπερήχους γίνεται κυρίως σε γυναίκες κάτω των 35 ετών με σκοπό κυρίως να διαπιστώσει αν κάποιο εξόγκωμα είναι συμπαγές ή περιέχει υγρό (κύστη). Η εξέταση είναι το ίδιο ανώδυνη με όλους τους υπερήχους.

Παρακέντηση
Είναι μία γρήγορη και απλή διαδικασία. Με μία λεπτή βελόνα και σύριγγα, ο γιατρός θα αφαιρέσει λίγα κύτταρα από το εξόγκωμα που έχει εντοπιστεί και θα τα στείλει για βιοψία στο εργαστήριο. Η ίδια διαδικασία γίνεται και για την αφαίρεση του υγρού από μία καλοήθη κύστη. Η διαδικασία μπορεί να είναι λίγο επώδυνη, καθώς το στήθος είναι πολύ ευαίσθητο. Μερικές φορές ίσως η παρακέντηση να χρειαστεί να γίνει με τη βοήθεια ακτινογραφιών ή υπερηχογραφικής καθοδήγησης προκειμένου ο γιατρός να είναι σίγουρος ότι παίρνει κύτταρα από το σωστό σημείο.

Βιοψία Βελόνας
Με τοπική αναισθησία, ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει μία λίγο μεγαλύτερη βελόνα προκειμένου να πάρει ένα πολύ μικρό κομματάκι ιστού από το εξόγκωμα το οποίο επίσης θα στείλει στο εργαστήριο για βιοψία.

Αιματολογικές εξετάσεις
Οι εξετάσεις αίματος είναι χρήσιμες τόσο για τον έλεγχο της γενικότερης υγείας της γυναίκας όσο και για τη μέτρηση των επιπέδων κάποιων ειδικών καρκινικών δεικτών. Ορισμένοι τύποι καρκίνου παράγουν κάποιες ουσίες που μπορούν να ανιχνευθούν με αυτούς τους δείκτες. Για τον καρκίνο του μαστού υπάρχει συγκεκριμένος καρκινικός δείκτης που μετριέται με την εξέταση αίματος.

Βιοψία με αφαίρεση του εξογκώματος
Κάτω από τοπική ή γενική αναισθησία, αφαιρείται ολόκληρο το εξόγκωμα και στη συνέχεια στέλνεται στο εργαστήριο για βιοψία. Η διαδικασία ίσως απαιτήσει την παραμονή της γυναίκας στο νοσοκομείο για μία ημέρα, όμως δεν ενέχει ιδιαίτερους κινδύνους επιπλοκών.

Θεραπεία Ο τρόπος που θα αντιμετωπιστεί ο καρκίνος του μαστού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:

• Το στάδιο της νόσου
• Την ηλικία της γυναίκας και το αν έχει περάσει την εμμηνόπαυση
• Το μέγεθος του όγκου
• Τα αποτελέσματα της βιοψίας

Όταν η διάγνωση γίνει έγκαιρα, η χειρουργική επέμβαση από μόνη της μπορεί να είναι αρκετή. Συχνά όμως η επέμβαση συμπληρώνεται από ακτινοθεραπεία προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι καταστρέφονται τυχόν καρκινικά κύτταρα που παρέμειναν στην περιοχή του μαστού και μετά το χειρουργείο. Επειδή υπάρχει κίνδυνος κάποια καρκινικά κύτταρα να έχουν μετακινηθεί σε άλλα σημεία του σώματος (τόσο μικρά που να μην εντοπίζονται ακόμη από τις απεικονιστικές εξετάσεις), σε πολλές περιπτώσεις η ακτινοθεραπεία συμπληρώνεται και με χημειοθεραπεία. Οι συνδυασμοί των θεραπευτικών μεθόδων είναι πολλοί, επομένως μην συγκρίνετε την θεραπεία που δίδεται σε μία γυναίκα με αυτή που πιθανόν έγινε σε κάποια άλλη. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και ο γιατρός θα επιλέξει πάντα αυτή που είναι κατάλληλη για τη συγκεκριμένη γυναίκα.

Η ζωή μετά τον καρκίνο του μαστού
Η μαστεκτομή μπορεί να αποτελέσει μία τραυματική εμπειρία για κάθε γυναίκα που υπόκειται αυτή τη χειρουργική επέμβαση. Κυρίως γιατί οι γυναίκες νιώθουμε ότι το στήθος μας είναι το πιο θηλυκό μας χαρακτηριστικό. Ως αποτέλεσμα, οποιαδήποτε αλλαγή στην εικόνα του στήθους αποτελεί μεγάλο πλήγμα στην αυτοπεποίθηση της γυναίκας, ανεξάρτητα από την ηλικία της, το μορφωτικό της επίπεδο ή την κοινωνική της τάξη. Οι περισσότερες γυναίκες χρειάζονται αρκετό χρόνο για να συμφιλιωθούν με την ιδέα της μαστεκτομής και ακόμη περισσότερο για να συνηθίσουν την εικόνα τους μετά την επέμβαση.

Κάθε γυναίκα βρίσκει διαφορετικούς τρόπους για να αντιμετωπίσει την αλλαγή στο σώμα της. Κάποιες προτιμούν να δουν το σώμα τους την πρώτη φορά μετά την επέμβαση μόνες τους, χωρίς μάρτυρες. Άλλες ίσως χρειάζονται την συμπαράσταση του συντρόφου τους, μίας στενής φίλης, ή του γιατρού τους. Όποια κι αν είναι η αντίδραση, συνήθως οι πρώτοι μήνες μετά το χειρουργείο είναι δύσκολοι από ψυχολογικής απόψεως και οι περισσότερες γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με αντικρουόμενα συναισθήματα. Λύπη, φόβος, σοκ, θυμός και από την άλλη ανακούφιση που ο καρκίνος εντοπίστηκε έγκαιρα και αντιμετωπίστηκε. Γιατί μην ξεχνάμε ότι η ζωή είναι πολυτιμότερη από κάθε τι άλλο.

Η συμπαράσταση και η υποστήριξη του συντρόφου είναι ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της επιστροφής της γυναίκας στην προ-καρκίνου ζωή της. Αν και η μαστεκτομή δεν επηρεάζει σε καμία περίπτωση την ικανότητα μίας γυναίκας να έχει σεξουαλική ζωή, τα συναισθήματα που συνοδεύουν την επέμβαση συνήθως επηρεάζουν τη σεξουαλικότητα της γυναίκας. Οι περισσότερες γυναίκες έχουν ανάγκη να νιώθουν καλά, να αγαπούν το σώμα τους για να έχουν μία καλή σεξουαλική ζωή. Επομένως, ο φόβος του να αφήσουν το σύντροφό τους να δει ή να αγγίξει και πάλι το «διαφορετικό» τους σώμα πολλές φορές τις σταματά. Εκεί είναι που ο σύντροφος θα πρέπει να κάνει τη γυναίκα να νιώσει ασφαλής μαζί του, ο σύντροφος είναι το κλειδί που θα κάνει τη γυναίκα να νιώσει ίδια όπως και πριν τον καρκίνο. Για πολλές γυναίκες, το πρώτο βήμα στο να συμφιλιωθούν με την εικόνα του κορμιού τους είναι η συμπαράσταση που λαμβάνουν από το σύντροφό τους.

Οι γυναίκες αμέσως μετά την επέμβαση είναι ακόμη σε κατάσταση σοκ και τείνουν να μην πιστεύουν αυτά που τους λένε οι γιατροί και οι νοσοκόμες. Όμως είναι αλήθεια ότι λίγες ημέρες μετά την επέμβαση, το οίδημα θα μειωθεί, τυχόν μελάνιασμα του δέρματος σιγά σιγά θα εξαφανιστεί και οι ουλές θα γίνουν λιγότερο εμφανείς. Επιπλέον η προσθετική στήθους χρησιμοποιείται συχνά ως συμπλήρωμα της μαστεκτομής, προκειμένου να βοηθήσει ψυχολογικά τη γυναίκα που έχει υποστεί τη μαστεκτομή. Στην Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία λειτουργεί από χρόνια Υπηρεσία Αποκατάστασης Καρκινοπαθών. Για κάθε πληροφορία τηλεφωνήστε στους αριθμούς : 210.3813.690 – 210.3826.600

Επίλογος
Υπάρχουν όμως καλά νέα. Η θνησιμότητα από τον καρκίνο του μαστού έχει μειωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία και εξακολουθεί να μειώνεται συστηματικά. Ο λόγος είναι ότι με την προσθήκη της μαστογραφίας στις εξετάσεις ρουτίνας, πολλοί καρκίνοι εντοπίζονται έγκαιρα κι άρα μπορούν να αντιμετωπισθούν με πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Η έγκαιρη διάγνωση μέσω της μαστογραφίας δίνει στην ασθενή τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τον καρκίνο με λιγότερο «επεμβατικές» διαδικασίες και με ασύγκριτα καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Πλέον οι πιθανότητες μία γυναίκα να επιζήσει τα 5 κρίσιμα χρόνια μετά από έγκαιρη διάγνωση αγγίζουν το 96% (σύμφωνα με δεδομένα του προγράμματος SEER, ΗΠΑ). Ο καρκίνος του μαστού δεν μπορεί να προβλεφθεί ούτε να αποφευχθεί. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί έγκαιρα με εξετάσεις ρουτίνας όπως η μαστογραφία. Μην αμελείτε λοιπόν τις εξετάσεις ρουτίνας, μπορούν να σώσουν ζωές. Τις δικές μας ζωές!