Ο φούρνος μικροκυμάτων δε ζεσταίνει από μέσα προς τα έξω, όπως φημολογείται. Αντιθέτως χρησιμοποιεί μια πολύ διαφορετική διαδικασία απ’ ό,τι ένας συμβατικός φούρνος πυρακτώσεως. Παράγει ραδιοκύματα υψηλής ενέργειας που διαπερνούν το μεγαλύτερο μέρος του φαγητού, αλλά όχι όλο.
Το νερό, τα λίπη και τα ζάχαρα απορροφούν τα κύματα και μετατρέπουν την ενέργειά τους σε θερμότητα, με την οποία ξεκινά το αναπόσπαστο μέρος της μαγειρικής διαδικασίας: οι χημικές αντιδράσεις.
Τα ραδιοκύματα αντανακλώνται από τα μέταλλα, γι’ αυτό το εσωτερικό ενός φούρνου μικροκυμάτων είναι από μέταλλο και συχνά το πορτάκι του από γυαλί με μεταλλικό επίχρισμα. Τα μικροκύματα, δηλαδή ηλεκτρομαγνητικά κύματα πολύ υψηλής συχνότητας, δημιουργούνται από το μάγνητρο, ένα μηχανισμό -γεννήτρια ταλαντώσεων υψηλής συχνότητας- που τροφοδοτείται με ρεύμα τόσο υψηλής τάσης όσο και των καλωδίων της ΔΕΗ στους δρόμους.
Αυτή την τάση την παρέχει ένας τροφοδότης που αποθηκεύει ηλεκτρισμό, ώσπου να δώσει μέσω ενός μετασχηματιστή το υψηλό βολτάζ που απαιτεί το μάγνητρο.
Τα κύματα διαχέονται ομοιόμορφα στο θάλαμο από ένα ρότορα διακυμαντή, ώστε να μην καεί κάποιο μέρος του φαγητού που ζεσταίνουμε.
Για να μην καεί το χέρι μας, αν ανοίξουμε κατά λάθος το πορτάκι, υπάρχει ένας διακόπτης ασφαλείας, ο οποίος διακόπτει τη λειτουργία του μάγνητρου όταν η πόρτα δεν είναι ερμητικά κλειστή.