Το Ντροπαλό Παιδί

Όταν η Αννούλα πήγε στα προνήπια, η μαμά της περίμενε ότι θα το διασκέδαζε. Ότι θα πέρναγε καλά και θα μάθαινε καινούργια πράγματα. Στο σπίτι, η Άννα μιλούσε συνεχώς, λάτρευε τα βιβλία και περίμενε πως και πως να πάει στο σχολείο. Κανείς δεν φανταζόταν ότι όταν θα πήγαινε επιτέλους στο σχολείο δεν θα μιλούσε σε κανέναν.

Κι όμως αυτό ακριβώς έκανε για αρκετούς μήνες της σχολικής χρονιάς. Οι δασκάλες ρώτησαν τη μητέρα της αν το παιδί αντιμετώπιζε προβλήματα ακοής όμως η σχετική εξέταση έδειξε ότι η Αννούλα άκουγε τα πάντα. Και βέβαια όταν ήρθε η ώρα για τη σχολική γιορτή των Χριστουγέννων, η Άννα είχε κολλήσει επάνω στο φουστάνι της μαμάς της και δεν συμμετείχε καθόλου.

Πώς καθορίζουμε το αν ένα παιδί είναι ντροπαλό
Ντροπαλό θεωρείται γενικά ένα παιδί που εκδηλώνει συμπτώματα άγχους και εκδηλώνει αναστολές στη συμπεριφορά του όταν έρθει αντιμέτωπο με νέες καταστάσεις, χώρους ή άτομα. Αν και όλα τα παιδιά είναι ντροπαλά μερικές φορές, κάποια παιδιά είναι τόσο ντροπαλά που δεν μπορούν να αντιδράσουν σε κανέναν ερέθισμα. Στην ουσία αυτά τα παιδιά θέλουν να επικοινωνήσουν και να κοινωνικοποιηθούν αλλά ο φόβος τους είναι πιο δυνατός από την επιθυμία τους.

Τα ντροπαλά παιδιά, ειδικά σε μικρές ηλικίες, δείχνουν να απορροφώνται εντελώς στο να παρατηρούν άλλα παιδιά να παίζουν, όμως δεν παίρνουν την πρωτοβουλία να μιλήσουν ή να συμμετέχουν. Για παράδειγμα, τα ντροπαλά παιδιά καταπίνουν τη γλώσσα τους όταν κάποιος ξένος είναι παρών και μπορεί ακόμη και να αρνηθούν να μπουν σε ένα δωμάτιο ή μία σχολική τάξη αν δεν συνοδεύονται από τον γονιό τους. Επίσης, μπορούν να κάνουν οτιδήποτε προκειμένου να μην τραβήξουν την προσοχή επάνω τους, π.χ. «μην φωνάζεις μαμά, θα μας κοιτάζει ο κόσμος».

Τι προκαλεί τη «ντροπή»
Τα αίτια δεν έχουν ερευνηθεί αρκετά ώστε κανείς να μπορεί να πει με σιγουριά ποιά είναι. Οι ειδικοί αναφέρουν ως πιθανότερα αίτια:
– τη φύση/τον χαρακτήρα του παιδιού (γονίδια που πιστεύεται ότι δημιουργούν το υπόστρωμα/την προδιάθεση για ένα ντροπαλό άτομο)
– μία όχι πολύ δεμένη σχέση μεταξύ γονέων και παιδιού
– ανεπαρκή ανάπτυξη κοινωνικών ικανοτήτων του παιδιού
– γονείς ή άλλα μέλη της οικογενείας κριτικάρουν έντονα και συχνά το παιδί

Μπορεί να είναι και καλό
Τα ντροπαλά παιδιά συνήθως δεν εμπλέκονται συχνά σε μη αποδεκτές κοινωνικές εκδηλώσεις (π.χ. βανδαλισμούς ή καυγάδες). Πιθανότατα ο λόγος πίσω από αυτό είναι ότι τα ντροπαλά παιδιά ενδιαφέρονται πολύ για το τι λένε ή σκέφτονται οι άλλοι για αυτά.

Αλλά είναι και κακό
Τα ντροπαλά παιδιά εξασκούν λιγότερο τις κοινωνικές τους ικανότητες και συνήθως κάνουν λιγότερους φίλους. Τείνουν να αποφεύγουν ομαδικές δραστηριότητες και τα τα σπορ ή τις αντιπαραθέσεις, ή οτιδήποτε άλλο θα τους έκανε να ξεχωρίσουν και να τραβήξουν την προσοχή. Τα ντροπαλά παιδιά συνήθως αντιμετωπίζονται διαφορετικά, ως μη φιλικά και ατάλαντα παιδιά με αποτέλεσμα να νιώθουν μοναξιά και να έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση. Επίσης, εξαιτίας αυτών των συναισθημάτων, τα ντροπαλά παιδιά εκδηλώνουν συχνότερα προβλήματα από το γαστρεντερικό (όπως π.χ. νευρώσεις στομάχου). Ευτυχώς, τα περισσότερα από αυτά γίνονται λιγότερο ντροπαλά καθώς μεγαλώνουν. Ως ενήλικες, συχνά μετανιώνουν για το πόσο ντροπαλοί ήταν και λυπούνται για τις ευκαιρίες που δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν μόνο και μόνο γιατί ήταν πολύ ντροπαλοί.

Πώς μπορούν οι γονείς και οι δάσκαλοι να βοηθήσουν το παιδί
Οι ειδικοί προτείνουν κάποιες συγκεκριμένες στρατηγικές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε το παιδί να ξεπεράσει τη ντροπή. Όμως κάθε παιδί είναι διαφορετικό, άρα κάποια στρατηγική που λειτουργεί για ένα παιδί δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι κατάλληλη για κάποιο άλλο. Οι ειδικοί προτείνουν να δοκιμάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες από τις στρατηγικές για διάστημα ενός μήνα τουλάχιστον και να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε εκείνες που φαίνονται να βοηθούν. Πολλές από τις στρατηγικές αυτές μπορούν να συνεχιστούν για πάντα καθώς αποτελούν έτσι κι αλλιώς καλές τεχνικές για τους γονείς, ανεξάρτητα από το πότε το παιδί θα ξεπεράσει το πρόβλημα.

1. Μιλήστε στο παιδί για φορές που εσείς ήσασταν ντροπαλή
Από τη στιγμή που τα παιδιά θα αρχίσουν να νιώθουν άσχημα για το γεγονός ότι είναι τόσο ντροπαλά, αρχίζει ένας κατήφορος που θα κάνει τα παιδιά να χάσουν ακόμη περισσότερη από την αυτοπεποίθησή τους. Οι γονείς θα πρέπει να εξισορροπήσουν αυτή την τάση και μία καλή λύση είναι να μιλήσουν στα παιδιά τους για στιγμές της ζωής τους που και οι ίδιοι ήταν ντροπαλοί. Για τα παιδιά, οι γονείς είναι συνήθως θεοί άρα το παιδί θα νιώσει καλύτερα για τον εαυτό του ξέροντας ότι και η μητέρα-θεά ή ο πατέρας-θεός ήταν ντροπαλός. Στη συνέχεια οι γονείς θα πρέπει να μιλήσουν για το πώς κατάφεραν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους ώστε τα παιδιά να έχουν ένα συγκεκριμένο παράδειγμα στο μυαλό τους. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του να μοιράζεται ή να επινοεί ο γονιός προσωπικές εμπειρίες είναι ότι τα παιδιά χαίρονται να τις ακούν και παίρνουν το μήνυμα πιο άνετα καθώς δεν νιώθουν την πίεση του τι πρέπει να κάνουν. Ο γονιός που κουβεντιάζει τα δικά του παθήματα, δεν δίνει εντολές στο παιδί, απλώς μοιράζεται δικές του αναμνήσεις και το παιδί δεν νιώθει υποχρεωμένο να κάνει κάτι.

2. Εξηγήστε στο παιδί το πλεονέκτημα
Ο πιο πειστικός τρόπος που ένας γονιός μπορεί να εξηγήσει στο παιδί το πλεονέκτημα του να μην είναι ντροπαλό είναι με τη χρήση προσωπικών παραδειγμάτων. Όπως και στην προηγούμενη παράγραφο, δεν είναι ανάγκη τα παραδείγματα να είναι πραγματικά, επινοήστε ιστορίες προκειμένου να δώσετε στο παιδί να καταλάβει τι θα κερδίσει αν αλλάξει λίγο τη συμπεριφορά του. Μετά το παράδειγμα, δώστε πιο συγκεκριμένες περιγραφές του τι θα κέρδιζε το ίδιο το παιδί. Η Αννούλα για παράδειγμα θα μπορούσε να κάνει πολλούς καινούργιους φίλους, να περνάει πιο όμορφα τη μέρα της στο σχολείο και να διασκεδάζει πολύ περισσότερο.

3. Δείξτε κατανόηση
Όταν το παιδί σας δείχνει να μην μπορεί να καταπολεμήσει το φόβο του και αρνείται να συμμετέχει σε κάποια δραστηριότητα, δείξτε κατανόηση και προσπαθήστε να ταυτιστείτε μαζί του. Και πάλι δώστε προσωπικό παράδειγμα π.χ «κι εγώ φοβάμαι μερικές φορές στη δουλειά μου, όταν χρειάζεται να μιλήσω μπροστά σε πολύ κόσμο». Το παιδί θα εισπράξει ότι ο γονιός καταλαβαίνει και αποδέχεται το παιδί του με τις ανησυχίες που έχει. Ως αποτέλεσμα, το παιδί θα μπορέσει να μιλήσει για το φόβο του στο γονιό του με μεγαλύτερη ευκολία και εμπνεόμενο από το παράδειγμα θα αρχίσει να ψάχνει τρόπους για να αντιμετωπίσει το φόβο του.

4. Μην βάζετε την ετικέτα «ντροπαλό»
Πολλές φορές όταν οι γονείς μιλούν με άλλους ενήλικες, παρουσία του παιδιού, αναφέρουν ότι το παιδί τους είναι ντροπαλό. Οι επιστήμονες λένε ότι αυτό είναι μεγάλο λάθος. Τα παιδιά που ακούν τους γονείς τους να τα περιγράφουν ως ντροπαλά, αρχίζουν να σκέφτονται τον εαυτό τους ως τέτοιο άτομο και στη συνέχεια μπαίνουν σε αυτό το ρόλο χωρίς να κάνουν καμία προσπάθεια να αλλάξουν το οτιδήποτε. Γενικά αποφεύγετε τις ετικέτες που περιγράφουν αρνητικά χαρακτηριστικά.

Όταν οι άλλοι περιγράφουν / σχολιάζουν το παιδί σας λέγοντας ότι είναι ντροπαλό, παρουσία του παιδιού, προσπαθήστε να διαφωνήσετε με ευγενικό τρόπο, πάντα χαμογελώντας, και αλλάζοντας την περιγραφή. Π.χ. πείτε ότι δεν είναι ντροπαλό απλώς θέλει λίγο χρόνο να συνηθίσει την παρουσία των ξένων.

Επίσης, κάποιες φορές οι γονείς νιώθουν αμήχανα όταν το παιδί αρνείται να επικοινωνήσει ή να απαντήσει στις ερωτήσεις που του κάνουν άλλοι άνθρωποι. Μία καλή επιλογή είναι να ενθαρρύνετε το παιδί να απαντήσει, π.χ. «η κυρία Ελένη ρωτάει τι κάνεις; Είσαι καλά; Απάντησε στην κυρία Ελένη» . Αν δεν πιάσει, συνεχίστε τη δική σας συζήτηση χωρίς να μεγαλοποιήσετε το θέμα για να μην αγχωθεί το παιδί.

5. Βάλτε στόχους και μετρήστε τα αποτελέσματα
To να θέτουμε συγκεκριμένους στόχους πάντα βοηθάει. Όμως οι πιο χρήσιμοι στόχοι είναι αυτοί που μπορούν να μετρηθούν (σε επίπεδο αποτελέσματος), αποτελούν πρόκληση ενώ παράλληλα είναι ρεαλιστικοί και τίθενται με γνώμονα το συγκεκριμένο πρόσωπο και τις ιδιαίτερες ανάγκες του. Για παράδειγμα ένας ρεαλιστικός στόχος για ένα ντροπαλό παιδί είναι να το να λέει μία λέξη σε κάθε καινούργιο πρόσωπο/άτομο που συναντάει. Το μέτρημα των αποτελεσμάτων είναι η παράμετρος που θα κάνει την όλη διαδικασία ευχάριστη για το παιδί. Φτιάξτε ένα πίνακα με τις ημέρες και κρεμάστε τον σε κάποιο τοίχο του σπιτιού σας. Αγοράστε αυτοκόλλητα αστεράκια και για κάθε φορά που το παιδί επιτυγχάνει το στόχο, κολλήστε ένα αστεράκι στην αντίστοιχη ημέρα. Η ακόμα καλύτερα, αφήστε το παιδί να κολλήσει μόνο του το αστεράκι στην κατάλληλη θέση.

6. Δημιουργήστε το πρότυπο
Τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τη ζωή παρατηρώντας τους γονείς τους παρά από οποιαδήποτε άλλη πηγή γνώσης. Παρατηρείστε τα παιδιά σας και θα δείτε ότι πολύ εύκολα κάνουν ό,τι κάνετε εσείς παρά ό,τι τους λέτε να κάνουν. Οι γονείς που δεν καλούν κόσμο στο σπίτι ή δεν μιλούν σε ξένους ή δεν δέχονται τηλεφωνήματα, συχνά έχουν ντροπαλά ή αντικοινωνικά παιδιά. Σκεφθείτε από απόσταση τη δική σας συμπεριφορά και προσπαθήστε να συμπεριφέρεστε πιο κοινωνικά όταν βρίσκεστε σε κόσμο. Κυρίως προσπαθείτε να μιλάτε σε παιδιά γιατί το παιδί σας θα παρατηρήσει ότι τα παιδάκια αντιδρούν σε ότι τους λέτε άρα θα θεωρήσει ότι έτσι είναι ο σωστός τρόπος να συμπεριφέρεται κανείς. Αν το παιδί σας δεν συμμετέχει σε αυτό που κάνετε, μην αποθαρρυνθείτε, σκοπός σας είναι να αποτελέσει η συμπεριφορά σας το παράδειγμα / το πρότυπο που το παιδί θα θελήσει να μιμηθεί.

7. Εκθέστε το παιδί σε νέα ερεθίσματα
Όσο περισσότερες ευκαιρίες έχει το ντροπαλό παιδί να επικοινωνήσει με άλλα άτομα τόσο πιο γρήγορα θα ξεπεράσει τις αναστολές του. Όμως η έκθεση σε ευκαιρίες επικοινωνίας πρέπει να αυξάνεται σταδιακά. Κάθε φορά δίνετε το χρόνο στο παιδί να συνηθίσει το χώρο και την παρουσία των αγνώστων ανθρώπων πριν προσπαθήσετε να το βάλετε μέσα στην κουβέντα ή το παιχνίδι. Αξιοποιήστε κάθε ευκαιρία που σας δίνεται, για παράδειγμα ενθαρρύνετε το παιδί να δώσει την παραγγελία στο ζαχαροπλαστείο και δώστε του να πληρώσει, θα αναγκαστεί να πεί έστω μία κουβέντα στη διάρκεια της διαδικασίας. Συνήθως τα ντροπαλά παιδιά ανοίγονται πιο εύκολα σε μικρότερης ηλικίας παιδιά. Και καλέστε φίλους στο σπίτι, το παιδί νιώθει ασφάλεια στο δικό του περιβάλλον και θα είναι πιο εύκολο να ξεπεράσει το φόβο του και να επικοινωνήσει με τους επισκέπτες σας.

8. Ενθαρρύνετε το παιδί
Παρακινείστε το παιδί να μιλήσει, να συμμετέχει ή να επικοινωνήσει με άλλα παιδιά. Οι συγκεκριμένες παραινέσεις συνήθως διευκολύνουν τα παιδιά (π.χ. πες αντίο στη γιαγιά, πες στην κυρία το όνομά σου). Αν το παιδί αρνείται να μιλήσει, τότε ζητήστε του να χαιρετήσει με το χέρι του, η χειρονομία από μόνη της είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Επίσης, προσπαθήστε να βάλετε το παιδί στη συζήτηση με πλάγιους τρόπους, π.χ. όταν μιλάτε με ένα άλλο παιδί σχολιάστε κάτι κοινό, πείτε τι ωραία που είναι η Barbie που κρατάει στα χέρια του το άλλο παιδάκι. Μετά ρωτήστε τη δική σας μικρούλα αν αυτή η Barbie μοιάζει με τη δική της, τι ρούχα φοράει η δική της κ.λ.π. Προσπαθήστε να μην πιέζετε πολύ το ντροπαλό παιδί για να μην το κάνετε να πεισμώσει και χάσετε κάθε ευκαιρία.

9. Ανταμείψτε τις προσπάθειες
Η ανταμοιβή αποτελεί ένα πολύ ισχυρό κίνητρο, ειδικά για τα μικρότερα παιδιά. Κάθε φορά που το παιδί σας κάνει κάτι πιο τολμηρό επαινέστε το. Ανταμείψτε ακόμη και τα πιο μικρά του βήματα. Αν το παιδί επιτύχει το στόχο που θέσατε για τη συγκεκριμένη ημέρα, ανταμείψτε το με κάτι που κάνετε σπάνια ώστε να έχει ιδιαίτερη σημασία. Η ανταμοιβή μπορεί να είναι η αγαπημένη του λιχουδιά, ένα αυτοκόλλητο, ή μία βόλτα στο ζωολογικό κήπο. Την ανταμοιβή θα πρέπει να την έχετε καθορίσει νωρίτερα και το παιδί θα πρέπει να την γνωρίζει από πριν. Καθώς τα παιδιά βαριούνται εύκολα και γρήγορα, οι ανταμοιβές θα πρέπει να εναλλάσσονται συχνά.

10. Εκφρασθείτε θετικά για την καλή συμπεριφορά των άλλων (παρουσία του παιδιού σας)
Το να περιγράφετε θετικά την εξωστρεφή συμπεριφορά άλλων παιδιών, το παιδί σας θα μάθει ότι ο εξωστρεφής χαρακτήρας είναι κάτι καλό. Όταν το παιδί σας ακούει, ακόμα κι αν δεν απευθύνεστε σε αυτό, σχολιάστε με θετικό τρόπο και χαμόγελο τον τρόπο που ένα άλλο παιδάκι ήρθε και σας συστήθηκε. Το σχόλιό σας θα δείξει στο παιδί ότι ανάλογες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και κρίνονται θετικά. Ποτέ μα ποτέ, μην σας ξεφύγει κάτι του τύπου «εσύ γιατί δεν μπορείς να είσαι σαν κι αυτό το παιδί;»

11. Βοηθήστε το να εξασκήσει τις ικανότητές του
Μερικά από τα ντροπαλά παιδιά νιώθουν άβολα σε ορισμένες καταστάσεις όπως για παράδειγμα όταν γνωρίζουν ένα καινούργιο παιδί και δεν ξέρουν τι να του πουν. Ο γονιός μπορεί να βοηθήσει προετοιμάζοντας το παιδί βάσει υποθετικών σεναρίων, παίξτε παιχνίδια ρόλων με το παιδί. Προσποιηθείτε ότι βρίσκεστε στην παιδική χαρά, είστε ένα καινούργιο παιδί και απευθύνεστε στο δικό σας. Το παιδί σας θα ξεσηκώσει «ατάκες» και θα διευκολυνθεί στο να απαντήσει όταν μία ανάλογη κατάσταση προκύψει στην πραγματικότητα. Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κούκλες ή μαριονέτες.

12. Βρείτε του ένα φίλο
Ένα ντροπαλό παιδί θα νιώσει πολύ καλύτερα στο νέο περιβάλλον ακόμα κι αν έχει ένα και μοναδικό φίλο. Οι γονείς και οι δάσκαλοι μπορούν να διευκολύνουν αυτή τη διαδικασία καθορίζοντας ένα φίλο για τη μέρα. Π.χ. η δασκάλα θα ταιριάξει το ντροπαλό παιδί με ένα άλλο και θα πει ότι αυτός είναι ο φίλος σου για σήμερα. Στη συνέχεια θα προσπαθήσει να κάνει κουβέντα και με τα δύο παιδιά μαζί για τα κοινά τους ενδιαφέροντα (π.χ. σπορ, ομάδες, κούκλες) ή θα τους αναθέσει μία δραστηριότητα που θα πρέπει να την κάνουν μαζί όπως π.χ. ένα παζλ.

13. Διαβάστε του σχετικά βιβλία
Τα ντροπαλά παιδιά μπορούν να βοηθηθούν αρκετά από το διάβασμα βιβλίων που μιλούν για παιδιά που ξεπέρασαν τη ντροπή ή γενικότερα τους φόβους τους. Όταν διαβάζει ο γονιός ένα τέτοιο βιβλίο στο παιδί του, έχει τη δυνατότητα να περάσει μηνύματα με πολύ μεγαλύτερη ένταση και πειστικότητα χρησιμοποιώντας το παράδειγμα / το παιδί στο βιβλίο και βρίσκοντας ανάλογα παραδείγματα στην καθημερινότητα του παιδιού και της οικογένειας. Είναι επίσης χρήσιμο ο γονιός να δείχνει ενθουσιασμό για τα κατορθώματα του ήρωα του βιβλίου και να συζητά γιατί αυτό που έκανε ο ήρωας είναι τόσο σπουδαίο.

14. Μειώστε τα πειράγματα ή την επιρροή τους
Η κοινωνική απόρριψη και τα πειράγματα μπορούν από μόνα τους να κάνουν ένα παιδί ντροπαλό. Μην πειράζετε το παιδί σας και μην αφήνετε κανέναν να το κάνει. Αν χρειαστεί πάρτε το παιδί και φύγετε από το περιβάλλον που το παιδί σας γίνεται στόχος κοροϊδίας. Μάθετε το παιδί ότι τα λόγια είναι απλώς λόγια και ότι οι άλλοι δεν εννοούν πάντα αυτό που λένε. Μιλήστε στο παιδί με παραδείγματα από περιπτώσεις που κάποιος σας κορόϊδευε. Το δικό σας προσωπικό (ή επινοημένο) παράδειγμα θα κάνει το παιδί να νιώσει λιγότερο θιγμένο από τα πειράγματα των άλλων. Όταν το παιδί παραπονιέται ότι κάποια άλλα παιδιά το πειράζουν στο σχολείο, μάθετέ το να τους λέει ότι δεν είναι καθόλου ευγενικό να πειράζουμε τους άλλους. Θα του δώσετε ένα λεκτικό όπλο να αντιμετωπίζει την κοροϊδία.

15. Μάθετε στα παιδιά να εκφράζονται με το λόγο
Ο καλύτερος τρόπος για τα ντροπαλά παιδιά να αρχίσουν να ελέγχουν το φόβο τους είναι να τον εντοπίσουν και να μπορέσουν να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους. Για να τα βοηθήσετε, μιλήστε μπροστά τους για τα δικά σας συναισθήματα. Χρησιμοποιήστε λέξεις που εκφράζουν συναισθήματα όπως φοβήθηκα, λυπήθηκα, θύμωσα. Ενθαρρύνετέ τα να μιλήσουν για αυτά που νιώθουν, παίξτε παιχνίδια και φτιάξτε υποθετικές ιστορίες / παραμύθια βάζοντας τον ήρωα σε αντίστοιχες καταστάσεις. Ρωτάτε το παιδί (καθώς εξελίσσεται η ιστορία) να σας πει πώς νιώθει ο ήρωας.

16. Συντονισμός προσπαθειών
Τα αποτελέσματα θα είναι πολύ καλύτερα αν όλοι οι άνθρωποι που έρχονται σε επαφή με το παιδί συντονίσουν τις προσπάθειές τους. Αυτό περιλαμβάνει σαφέστατα τους δασκάλους (με τους οποίους πρέπει να συζητήσετε) αλλά και τους ανθρώπους που φροντίζουν το παιδί όσο εσείς λείπετε (γιαγιά, παππούς, babysitter).

Η συμμετοχή των δασκάλων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα στην προσπάθειά σας μόνο και μόνο με το να επαινούν το παιδί για τις προσπάθειές του να κοινωνικοποιηθεί. Και καθώς οι δάσκαλοι βλέπουν το παιδί σας μόνο σε περιβάλλον ομάδας (συμμαθητές), μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για το πώς το παιδί σας συμπεριφέρεται στην τάξη. Επίσης η καθημερινή επαφή δασκάλων και παιδιού μπορεί να είναι η πιο αξιόπιστη μέτρηση της προόδου του παιδιού ώστε να αξιολογήσετε σωστά τις μεθόδους που ακολουθείτε και τα αποτελέσματά τους.

17. Ζητήστε βοήθεια
Αν πιστεύετε ότι δεν θα καταφέρετε μόνη σας να βοηθήσετε το παιδί σας ή αν δεν βλέπετε αποτελέσματα παρόλες τις φιλότιμες προσπάθειές σας, συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.

Θα χρειαστείτε κάποιον εξειδικευμένο παιδοψυχολόγο. Ρωτήστε τον παιδίατρό σας αν έχει να σας συστήσει κάποιον ή επικοινωνήστε με τα νοσοκομεία παίδων ή τα κέντρα υγείας παιδιού. Η πρώτη σας επαφή με τον ειδικό θα πρέπει να γίνει χωρίς την παρουσία του παιδιού, ώστε να ενημερώσετε τον παιδοψυχολόγο για το πρόβλημα και να ακούσετε τι έχει να σας προτείνει. Φάρμακα σε παιδιά δίδονται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, επομένως αν κάποιος γιατρός σας αναφέρει/προτείνει φάρμακα από την πρώτη επαφή, οπωσδήποτε να αναζητήσετε και δεύτερη γνώμη.