Γαλακτοκομικά προϊόντα: ένας νέος σύμμαχος στο αδυνάτισμα

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής μας διατροφής, καθώς θεωρούνται από τις πληρέστερες φυσικές τροφές που έχει ο άνθρωπος στη διάθεσή του.

Τα τρόφιμα της κατηγορίας αυτής είναι απαραίτητα στο ημερήσιο διαιτολόγιο κάθε ανθρώπου, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, σε ασβέστιο και φώσφορο, σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ περιέχουν και ικανοποιητικές ποσότητες μαγνησίου, καλίου και βιταμινών Α και D (ιδιαίτερα τα εμπλουτισμένα προϊόντα). Οι συστάσεις για την πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων στο γενικό πληθυσμό υγιών ενηλίκων ανέρχονται σε 2 μερίδες ημερησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί σε δύο ποτήρια γάλα ή 2 κεσεδάκια γιαούρτι. Άλλες πληθυσμιακές ομάδες, όπως τα παιδιά και οι έφηβοι, οι εγκυμονούσες και θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και οι ηλικιωμένοι έχουν υψηλότερες ημερήσιες ανάγκες.

Στην Ελλάδα τα γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά (light) εμφανίστηκαν και διαδόθηκαν ιδιαίτερα περίπου την τελευταία δεκαετία. Η εμφάνισή τους στην αγορά είναι σημαντική, καθώς μπορούν να αντικαταστήσουν τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, τα οποία λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λίπη έχουν κατηγορηθεί ότι επιβαρύνουν το λιπιδαιμικό προφίλ ασθενών με υπερχοληστερολαιμία, υπερτριγλυκεριδαιμία ή άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις. Παράλληλα με την ιατρική τους χρήση, τα light γαλακτοκομικά προϊόντα συστήνονται από τους διαιτολόγους στην προσπάθεια απώλειας του περιττού βάρους.

Σύμφωνα με νέα επιστημονικά δεδομένα, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα και γιαούρτι) με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά μπορούν να συμβάλλουν και άμεσα στο αδυνάτισμα. Τα πρώτα ερευνητικά δεδομένα προήλθαν από πειραματόζωα πριν από 10 χρόνια περίπου, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν επαληθευτεί και σε ανθρώπους. Η ιδιότητά τους αυτή φαίνεται ότι οφείλεται αφενός στην περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο και αφετέρου σε ορισμένα πεπτίδια του γάλακτος που δρουν συνεργιστικά.

Το ασβέστιο που προσλαμβάνουμε με τη διατροφή μας πιστεύεται ότι παίζει ένα ζωτικής σημασίας ρόλο στη ρύθμιση του ενεργειακού μεταβολισμού και κυρίως στο μεταβολισμό των λιπών. Σύμφωνα με αυτές τις έρευνες, οι δίαιτες αδυνατίσματος που είναι πλούσιες σε ασβέστιο αυξάνουν τη λιπόλυση και συμβάλλουν στη διατήρηση της θερμογένεσης κατά το θερμιδικό περιορισμό (υποθερμιδικές δίαιτες), συντελώντας με αυτό τον τρόπο στην απώλεια του σωματικού βάρους.

Εξετάζοντας την παραπάνω θεωρία σε μια από τις πρώτες έρευνες που πραγματοποιήθηκε σε ανθρώπους, συγκρίθηκαν δύο ομάδες εθελοντών που ακολουθούσαν ισοθερμιδικές δίαιτες αδυνατίσματος (ίδιες θερμίδες), που διέφεραν μεταξύ τους ως προς την κατανάλωση light γαλακτοκομικών προϊόντων. Η πρώτη ομάδα κατανάλωνε τουλάχιστον τρεις μερίδες γαλακτοκομικών (γάλα και γιαούρτι) χαμηλών σε λιπαρά, ενώ η δεύτερη δεν προσλάμβανε καθόλου γαλακτοκομικά προϊόντα. Παρατηρήθηκε ότι η πρώτη ομάδα που ακολουθούσε τη δίαιτα με υψηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών έχασε σημαντικά περισσότερο σωματικό βάρος σε σχέση με τη δεύτερη ομάδα.

Ο μηχανισμός με τον οποίο επιτυγχάνεται αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι πλήρως διευκρινισμένος. Πιστεύεται ότι ρόλο-κλειδί κατέχει μια ορμόνη του οργανισμού, η καλσιτονίνη, ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα και εκκρίνεται όταν τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα είναι χαμηλά. Παράλληλα, έχει βρεθεί ότι η καλσιτονίνη προωθεί την είσοδο του ασβεστίου στο εσωτερικό των κυττάρων του λιπώδους ιστού, αυξάνοντας έτσι τη συγκέντρωση του ενδοκυττάριου ασβεστίου (αυτό που βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων) στα λιπώδη κύτταρα. Η αύξηση αυτή έχει συνδεθεί με μείωση της λιπόλυσης και αύξηση της αποθήκευσης λιπών (τριγλυκεριδίων) στο λιπώδη ιστό. Συνεπώς, όταν η πρόσληψη ασβεστίου από την τροφή είναι υψηλή, η συγκέντρωσή του στο αίμα είναι επίσης υψηλή και δεν εκκρίνεται η ορμόνη καλσιτονίνη. Στην περίπτωση αυτή φαίνεται ότι αυξάνεται η λιπόλυση και με αυτό τον τρόπο επιταχύνεται η απώλεια κιλών και λιπώδους ιστού.

Όταν, ωστόσο, οι ερευνητές προσπάθησαν να αυξήσουν την πρόσληψη ασβεστίου μέσω χορήγησης συμπληρωμάτων δεν παρατηρήθηκε το ανάλογο αποτέλεσμα, δηλαδή δεν υπήρξε ανάλογη απώλεια κιλών όπως με την υψηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων. Κατέληξαν, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι αυτή η ιδιότητα των light γαλακτοκομικών προϊόντων να επιταχύνουν την απώλεια σωματικού βάρους πιθανόν οφείλεται και σε κάποιον άλλο παράγοντα του γάλακτος. Σύμφωνα με τους ίδιους πάντα ερευνητές, αυτοί οι παράγοντες είναι ορισμένα πεπτίδια του γάλακτος, τα οποία έμμεσα συμβάλλουν στην αύξηση της λιπόλυσης συνεργιστικά με το ασβέστιο.

Αν και ο ακριβής μηχανισμός φαίνεται να είναι πολύπλοκος και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες κυρίως σε ανθρώπους για να διευκρινιστεί πλήρως, το σημαντικότερο εύρημα είναι ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα λιπαρών (κυρίως το γάλα και το γιαούρτι) πιθανόν αποτελούν ένα πολύ καλό σύμμαχο στην προσπάθεια απώλειας των περιττών κιλών. Η κατανάλωση τριών τουλάχιστον μερίδων ημερησίως φαίνεται ότι συμβάλλει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Εξάλλου, η πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων σε αυτές τις ποσότητες καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του οργανισμού σε ασβέστιο, προσφέροντας συνεπώς στον οργανισμό μας διπλό όφελος.