Βιβλίο. Απαραίτητο συμπλήρωμα στις καλοκαιρινές μας διακοπές

Αυτό το μήνα, που είναι πράγματι το σκαλοπάτι προς τις καλοκαιρινές μας διακοπές, θ’ ακούσουμε πολλές και διάφορες ιδέες και παροτρύνσεις. Κύριος στόχος τους θα είναι το πώς θα χαρούμε, το πώς θα ξεκουραστούμε, το πώς «θα κερδίσουμε» τέλος πάντων αυτό το πολύτιμο αγαθό, την καλοκαιρινή ανάπαυλα.

βομβαρδίζουν Και μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό

Ρεκλάμες έχουν αρχίσει ήδη να εκσφενδονίζουν εναντίον μας ιδέες ότι αυτό ή εκείνο «το θαυμαστό» προϊόν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα ενός αληθινά καταπληκτικού καλοκαιριού, αφίσες πολύχρωμες γεμίζουν συνεχώς το οπτικό μας πεδίο. Εκπομπές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές πλέκουν ένα δίχτυ γύρω από το νου μας. Και η τελευταία μας σκέψη είναι πλέον να μην ξεχάσουμε το τάδε ή το δείνα απαραίτητο εφόδιο για την καλοκαιριάτικη «ευτυχίας» μας. Παρ’ όλα αυτά θα μπορούσα κι εγώ να προσθέσω κάτι; Μήπως είναι δυνατόν, ανάμεσα στις άλλες φροντίδες μας, να μη ξεχάσουμε στις αποσκευές μας να περιλαμβάνονται και μερικά βιβλία; Μα, θα μου πείτε: είναι ανάγκη να απασχοληθούμε εκ των προτέρων με βιβλία; Κάποιος άλλος ίσως προσθέσει: όλο και κάποιο βιβλίο, περιοδικά ή εφημερίδες θα βρεθούν όπου κι αν πάμε! Και η συζήτηση δε θα τέλειωνε ποτέ!…

Ας δούμε όμως τα πράγματα με περισσότερη σοβαρότητα. Ο καιρός του καλοκαιριού είναι από τους πιο πρόσφορους για μελέτη. Συνήθως προβάλλεται ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή είναι καιρός ανάπαυσης και ψυχαγωγίας! Αλλά σκεφτείτε καλύτερα, υπάρχει ωραιότερη ανάπαυση από ένα ωραίο βιβλίο ή ουσιαστικότερη ψυχαγωγία από ένα ξέγνοιαστο διάβασμα μέσα στην εξοχή; Πόσος από τον πολύτιμο αυτό χρόνο χάνεται σε ατέλειωτη φλυαρία, σε μια προσπάθεια «να σκοτώσουμε την ώρα μας» σε ανούσιες υπο-απασχολήσεις; Είναι αληθινά λυπηρό να μην έχουμε τοποθετήσει τη μελέτη και το βιβλίο στη θέση που του αρμόζει. Είναι αδιανόητο για την εποχή μας, να μην αποτελεί το βιβλίο τον απαραίτητο σύντροφό μας. Κι αν δεν εκμεταλλευτούμε την περίοδο του καλοκαιριού, πότε περιμένουμε να διαβάσουμε; Μέσα στη δίνη του χειμώνα, τι να πρωτοπροφθάσουμε; Κι έτσι το αναβάλλουμε από εποχή σε εποχή, και διαρκώς δικαιολογούμαστε στον ίδιο μας τον εαυτό: απλούστατα, το διάβασμα δεν είναι και τόσο αναγκαίο. Ας ελπίσουμε όμως, ότι θα προλάβουμε τον εαυτό μας και δε θα του επιτρέψουμε ένα τόσο εσφαλμένο συμπέρασμα.

Θέση σε μιαν άρνηση
Η άρνηση είναι μια: καλοκαίρι δε μπορώ να διαβάσω. Οι θέσεις είναι πολλές: έχω τόσα κενά στη μόρφωσή μου. Το καλοκαίρι θα διαβάσω. Η σύγχρονη εποχή χρειάζεται έναν θετικά καταρτισμένο άνθρωπο σε μια ατέλειωτη σειρά θεμάτων, γι’ αυτό το καλοκαίρι θα διαβάσω. Είμαι μητέρα, πατέρας, και οι ερωτήσεις των παιδιών μου ζητάνε μια σοβαρή και υπεύθυνη απάντηση, πρέπει να διαβάσω. Στη δουλειά μου αντιμετωπίζω τόσα προβλήματα, οι γνώσεις μου σ’ ένα ευρύτερο πεδίο είναι ελλιπείς, στις διακοπές μου θα διαβάσω. Όταν βγάλουμε από τη μέση την αρνητική θέση απέναντι στο διάβασμα, τότε θ’ ανοίξουν πλατιοί οι ορίζοντες απέναντί μας. Πιστεύω, ότι είναι μια ριζωμένη, ίσως από τις προηγούμενες γενιές αντίληψη, ότι το διάβασμα είναι κάτι το κουραστικό, το κοπιαστικό, το δύσκολο. Προσέξτε κάτι: μήπως γινόμαστε θύματα ακούσια μιας παλιάς αντίληψης; Μήπως, ενώ ακολουθούμε σε όλα την εποχή μας, είναι μέσα μας ακόμη εντυπώσεις προηγούμενων εποχών;

Κάποτε το διάβασμα, το βιβλίο, ο στοχασμός, θεωρούνταν πράγματα δυσπρόσιτα κυρίως για τη γυναίκα. Εμείς ίσως βαδίζουμε στη διαχωριστική γραμμή, ανάμεσα στις αντιλήψεις των παλιότερων και στην επιτακτική ανάγκη της ερχόμενης γενιάς. Είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα της λανθασμένης μας πορείας ως προς την προσωπική μας αναγκαιότητα για μελέτη το εξής: απαιτούμε από τα παιδιά μας, κορίτσια και αγόρια αδιακρίτως, να διαβάζουν! Απαιτούμε, ναι, απαιτούμε, διαρκώς! Μαλώνουμε τα παιδιά, στενοχωριόμαστε βαθύτατα, κάνουμε πικρότατα παράπονα γιατί τα παιδιά δε διαβάζουν! Αλήθεια, είμαστε αχαρακτήριστες τέτοιες στιγμές! Ζητάμε οι άλλοι να κάνουν, εκείνο που εμείς στα βάθη μας θεωρούμε αποκρουστικό. Φορτώνουμε στους άλλους το φορτίο, που εμείς ούτε και να το αγγίξουμε δε θέλουμε. Τι πιο συνεπές και πιο σωστό από αυτό που γίνεται; Τα παιδιά μας να θέλουν να αποφύγουν τη μελέτη όσο μπορούν! Το βιβλίο όχι μόνο δεν είναι αταίριαστο στα χέρια μιας γυναίκας, αλλά είναι αναγκαίο και απαραίτητο. Η εξοικείωση η δική της με τη μελέτη θα δώσει κουράγιο και διάθεση στα παιδιά της. Οι δικές της οι πλούσιες γνώσεις θ’ αποτελούν ένα διαρκές κίνητρο προς τη γνώση και τη μόρφωση όλων εκείνων που βρίσκονται γύρω της. Όταν πει η γυναίκα ναι στο βιβλίο, θα βοηθήσει την καινούργια γενιά και θα την απελευθερώσει από το φόβο και το ασήκωτο φορτίο, που λέγεται μελέτη.