Η διατροφή και το δέρμα

Το ανθρώπινο δέρμα αποτελεί το φράγμα μεταξύ του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος και προστατεύει το σώμα από μηχανικές βλάβες, βλαπτικά απορρίμματα, από την εισβολή μικροοργανισμών και από την ακτινοβολία. Επίσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της ομοιόστασης του σώματος, διατηρώντας τις απώλειες νερού στο ελάχιστο και ρυθμίζοντας την θερμοκρασία του σώματος. Φιλοξενεί επίσης νευρικές απολήξεις που αντιδρούν στον πόνο και στην θερμοκρασία.

Τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί ότι το δέρμα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του ανοσολογικού συστήματος. Εκτός από όλα αυτά η κατάσταση του δέρματος παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του αισθήματος της ευεξίας και της ελκυστικότητας. Η εμφάνιση του δέρματος καθορίζεται κυρίως από την επιφανειακή υφή του, το χρώμα του και τις φυσιολογικές ιδιότητές του όπως την ελαστικότητά του, την οσμή του και την παραγωγή σμήγματος και ιδρώτα.

Οι λειτουργίες και η κατάσταση του δέρματος επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως την υπεριώδη ακτινοβολία, τις ελεύθερες ρίζες, τα τοξικά και τα αλλεργιογόνα συστατικά και από ενδογενείς παράγοντες όπως η γενετική προδιάθεση, η ανοσολογική και η ορμονική κατάσταση και το στρες. Η εμφάνιση και η λειτουργικότητα του δέρματος εξαρτώνται από την διατροφική κατάσταση του ατόμου.

Το ανθρώπινο δέρμα εκτίθεται συνεχώς σε εξωτερικές και εσωτερικές επιδράσεις οι οποίες μπορούν την μεταβάλλουν την κατάστασή του και την λειτουργικότητά του. Ως συνέπεια, το δέρμα υφίσταται μεταβολές που μπορούν να οδηγήσουν σε καταστάσεις όπως η φωτογήρανση, οι φλεγμονές, η δυσλειτουργία του ανοσολογικού συστήματος, διαταραχές στην ομοιόσταση της επιδερμίδας ή σε άλλες δερματικές παθήσεις.

Η Επιστήμη της Διατροφής τα τελευταία χρόνια ανακαλύπτει νέα δεδομένα σχετικά με την σχέση μεταξύ της πρόσληψης τροφής και της υγείας και επίδρασης των θρεπτικών συστατικών στην διατήρηση της βέλτιστης κατάστασης του δέρματος. Τα συστατικά στα οποία επικεντρώνονται οι μελέτες περιλαμβάνουν τις βιταμίνες, τα καροτενοειδή και μια κατηγορία λιπιδίων της διατροφής, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα συστατικά αυτά φαίνεται να εμφανίζουν φωτοπροστατευτική δράση, να επηρεάζουν τις δερματικές ανοσολογικές αποκρίσεις και να δρουν θεραπευτικά σε περιπτώσεις διαταραχής της φυσιολογικής κατάστασης του δέρματος.

Όσον αφορά τις φωτοπροστατευτικές ιδιότητες των θρεπτικών συστατικών, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η ενίσχυση της διατροφής με βιταμίνες, καροτενοειδή και πολυακόρεστα λιπαρά προσφέρει προστασία στο δέρμα έναντι της πρόκλησης καταστροφών από την υπεριώδη ακτινοβολία. Συγκεκριμένα οι βιταμίνες με αντιοξειδωτική δράση (κυρίως η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη C) προστατεύουν το δέρμα από τις οξειδωτικές μεταβολές (βλάβες) που προκαλεί η υπεριώδη ακτινοβολία. Είναι απαραίτητο τα συστατικά αυτά να συνδυάζονται στις κατάλληλες ποσότητες γιατί εμφανίζουν συνδυασμένη δράση και το ένα συστατικό βοηθά στην αναγέννηση του άλλου.

Τα καροτενοειδή αποτελούν αποτελεσματικούς παρεμβολείς που ανιχνεύουν τα οξειδωτικά στοιχεία που παράγονται και παίζουν έτσι σημαντικό προστατευτικό ρόλο Ο σωστός συνδυασμός επίσης των διαφορών κατηγοριών πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (ω-3 και ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα) μπορεί να προσφέρει ένα υπόστρωμα που υφίσταται τις βλάβες χωρίς ν αφήνει να επεκταθούν σε άλλες δομές και επιπλέον μέσω των ανοσορυθμιστικών ιδιοτήτων τους μειώνουν την έκταση της βλάβης.

Σχετικά με την δερματική ανοσολογική απόκριση (όπως μπορεί να ανιχνευθεί με τα κατάλληλα τεστ ευαισθησίας του δέρματος) ,οι βιταμίνες Ε, C, φυλλικό οξύ και το β-καροτένιο φαίνεται ότι την ρυθμίζουν στα κατάλληλα επίπεδα. Η διατροφική πρόσληψη ορισμένων λιπαρών έχει αποδειχθεί ότι αλλάζει την σύσταση των λιπιδίων των μεμβρανών των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Ρυθμίζοντας ορισμένες πτυχές της ανοσολογικής λειτουργίας, τα συστατικά της διατροφής επηρεάζουν τον ρυθμό ανοσολογικής γήρανσης του δέρματος και μειώνουν την εμφάνιση συμπτωμάτων υπερευαισθησίας του δέρματος.

Τα πολυακόρεστα λιπίδια όπως αναφέρθηκε παίζουν σημαντικό ρόλο στο ανθρώπινο σώμα καθώς ρυθμίζουν την δομή του, την ρευστότητα, την ευλυγισία, την λειτουργικότητα των κυτταρικών μεμβρανών και την βιοσύνθεση των λιπιδίων της κεράτινης στοιβάδας του δέρματος. Ιδιαίτερη σημασία έχει η σωστή αναλογία πρόσληψης των υποκατηγοριών τους (ω-6 και ω-3) και όχι τόσο το συνολικό ποσό πρόσληψής τους.

Έχει δειχθεί από έρευνες ότι αυτή η κατηγορία λιπιδίων της διατροφής συμβάλει την βελτίωση της κατάστασης ασθενών με αλλεργική δερματίτιδα και ψωρίαση καθώς ρυθμίζουν την παράγωγη ενδιάμεσων ουσιών που σχετίζονται με την ανοσολογική λειτουργία του οργανισμού και κατ’ επέκταση του δέρματος. Π.χ η διατροφική πρόσληψη ορισμένων φυτικών συστατικών και ορισμένων ψαριών είναι γνωστό ότι ρυθμίζουν την ισορροπία μεταξύ των λιπιδιακών φλεγμονωδών μεσολαβητών και είναι έτσι χρήσιμα στην θεραπεία των φλεγμονών του δέρματος.

Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι μέσω της διατροφής ρυθμίζεται η συγκέντρωση των θρεπτικών συστατικών που είναι αναγκαία για την διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του δέρματος σε όλα τα στρώματα, σε αντίθεση με τα χρησιμοποιούμενα προϊόντα προστασίας που δρουν μόνο τοπικά.