Χουρμαδιά

Η χουρμαδιά, Phoenix dactylifera L., είναι από τα παλιότερα καρποφόρα δέντρα στον κόσμο και αναφέρεται στο Κοράνιο και την Βίβλο.

Οι χουρμαδιές αριθμούν παγκόσμια τα 100 εκατομμύρια φυτά από τα οποία τα 62 εκατομμύρια βρίσκονται στην Αραβία. Ο τόπος καταγωγής της χουρμαδιάς είναι ανεξακρίβωτος. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η χουρμαδιά πρωτοεμφανίστηκε στη Βαβέλ, στο Ιράκ, καθώς τα αρχαιότερα αποδεικτικά στοιχεία της καλλιέργειας της χουρμαδιάς προέρχονται από την περίοδο Eridu (5.000 π.Χ.) του πολιτισμού των Σουμερίων της Μεσοποταμίας. Άλλοι πιστεύουν ότι κατάγεται από το Hofuf της Σαουδικής Αραβίας ή από το Harqan ένα νησί στον Αραβικό κόλπο του Μπαχρέιν. Η χουρμαδιά είναι επίσης γηγενής της Βόρειας Αφρικής. Έχει καλλιεργηθεί εκτεταμένα σε όλες αυτές τις περιοχές και προβάλλεται σαν την χαρακτηριστική βλάστηση των οάσεων. Επιπλέον αναπτύσσεται στα Κανάρια Νησιά, στην βορινή Μεσόγειο και στα νότια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αυτός ο φοίνικας, γνωστός από τους αρχαίους χρόνους, θεωρούνταν από τους Αιγυπτίους ως σύμβολο γονιμότητας, απεικονιζόταν σε νομίσματα και μνημεία από τους Καρχηδόνιους και χρησιμοποιούνταν ως διάκοσμος στις στολές σε θριαμβευτικές παρελάσεις από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Στην χριστιανική παράδοση, τα φύλλα του συμβολίζουν την ειρήνη και θυμίζουν την είσοδο του Χριστού στην Ιερουσαλήμ.

Το όνομα του γένους είναι αρχαίο όνομα, αναφέρεται ήδη από το Θεόφραστο, ως το μόνο με το οποίο οι Έλληνες συνήθιζαν να αποκαλούν τα φυτά που ανήκαν σ’ αυτό το γένος. Προέρχεται από το phoenix = φοίνικας, καθώς οι Φοίνικες θεωρούνται αυτοί που είχαν διαδώσει τα φυτά αυτά. Το όνομα του είδους είναι σύνθετο από το dactylus = δάκτυλος) και fero = φέρω, γεννώ, δηλαδή αυτός που φέρει δάκτυλους.

Η χουρμαδιά είναι πολυετής. Είναι ένας επιβλητικός φοίνικας με λυγερό κορμό, πάνω από 30 μέτρα ύψος, εντυπωσιακά καλυμμένος με τα εναπομείναντα θηκάρια των πεσμένων φύλλων. Τα φύλλα του συγκεντρωμένα σε δέσμες το πολύ 20 – 30 μαζί, σχηματίζουν ένα χαλαρό στέλεχος που μοιάζει με ομπρέλα από φτερά, φτάνουν πάνω από 6 μέτρα μήκος, τα επάνω φύλλα κοιτούν προς τα πάνω, τα φύλλα της βάσης καμπυλώνουν προς τα κάτω, είναι δερματώδη, γραμμικά, δύσκαμπτα με κοφτερές απολήξεις, χρώματος πράσινου – μπλε.

Τα άνθη, μονογενή σε δίοικα φυτά, είναι μικρά, υπόλευκα, αρωματικά, σε μασχαλιαίες συστάδες 120 εκατ. μήκος με αξιοσημείωτη πτωτική τάση από το βάρος των φρούτων τους. Αυτά τα φρούτα, γνωστά κοινώς ως χουρμάδες, είναι μακρόστενοι καρποί, σε σκούρο πορτοκαλί χρώμα όταν είναι ώριμοι, μπορούν να φτάσουν ως και 50 εκατ. μήκος στις καλλιεργούμενες ποικιλίες, η σάρκα τους είναι ζαχαρένια και περιέχουν ένα ξυλώδη σπόρο. Τα θηλυκά φυτά κανονικά αρχίζουν να δίνουν χουρμάδες κατά μέσο όρο πέντε χρόνια από τη στιγμή που θα φυτευτούν οι παραφυάδες. Η χουρμαδιά ζει 150 χρόνια περίπου.

Η χουρμαδιά είναι φυτό ευαίσθητο στο κρύο, ευδοκιμεί σε κάθε είδους έδαφος, εφόσον αυτό είναι λιπασμένο και καλά αποστραγγιζόμενο. Σε περιοχές μεσαίου κλίματος, μεγαλώνει σε εξωτερικούς χώρους που πρέπει να είναι εκτεθειμένες σε ήλιο. Καλλιεργείται κυρίως σαν διακοσμητικό φυτό για τα κλαδιά του και τα φύλλα του. Για να έρθουν οι καρποί του σε πλήρη ωριμότητα απαιτείται θερμοκρασία 40ο Κελσίου και κανονικά ποτίσματα. Πολλές φορές απαιτείται και αυξημένη ατμοσφαιρική υγρασία όταν οι φοίνικες είναι σε παραγωγή. Πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες ή με σπόρους την άνοιξη.

Ο καρπός της χουρμαδιάς είναι νοστιμότατος και γλυκός. Οι χουρμάδες λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε ζάχαρη αντιπροσωπεύουν μία από τις βασικότερες τροφές για τους λαού της βόρειας Αφρικής της Αραβίας και της Περσίας, όπου εκατοντάδες ποικιλίες καλλιεργούνται για εμπορικούς σκοπούς. Σε εμπορική κλίμακα, η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική είναι οι μεγαλύτερες χουρμαδοπαραγωγικές περιοχές στον κόσμο.