Η μαγεία της βανίλιας

Η χρήση της βανίλιας από τις παιδικές κρέμες ως τα παγωτά βανίλια και από το γλάσο για τα γλυκά ως το παραδοσιακό «υποβρύχιο» βανίλια… Από τις συνταγές μαγειρικής ως τη φαρμακευτική. Η βανίλια προέρχεται από το φυτό βανίλια (Vanilla), γνωστό για την αρωματική ουσία των καρπών τη βανίλλη.

Βανίλιες είναι γύρω στα 90 είδη αναρριχητικών φυτών, που τα συναντάμε στο Μεξικό, την Κεντρική Αμερική και την Αυστραλία. Εξωτερικά έχει την όψη αναρριχόμενης ορχιδέας. Είναι πολυετή φυτά (35-40 έτη) και χαρακτηριστικά ο καρπός αναπτύσσεται μετά από 4-5 χρόνια από την στιγμή που ανθίζει το φυτό, συνήθως το μήκος φτάνει 12-25cm. Λίγο πριν ωριμάσουν οι καρποί συλλέγονται προσεκτικά με το χέρι. Στην συνέχεια ακολουθεί η διαδικασία του ζυμώματος, με την οποία αποκτάνε τα κοτσάνια το άρωμα, το σοκολατί χρώμα και την ελαιώδη υφή τους. Μετά το ζύμωμα, το οποίο διαρκεί 2 ημέρες, τα κοτσάνια αποξηραίνονται στον ήλιο για 2-4 εβδομάδες. Η αρωματική ουσία που παράγεται από ορισμένους καρπούς από τα είδη της, χρησιμοποιείται τόσο στη μαγειρική, όσο και στη ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία, ακόμα και ως αφέψημα. Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της γεύσης και της οσμής μερικών φαρμάκων, καθώς και για τη παρασκευή σκευασμάτων, όπως το αμινοξύ διυδροξυφαινυλαλανίνη (L-dopa), που έχει αποδειχτεί χρήσιμο στη θεραπεία εκφυλιστικών ασθενειών.

Η διαδικασία κατά την οποία παίρνουμε τη βανίλια είναι ενδιαφέρουσα και χρονοβόρα καθώς διαρκεί 4 με 5 μήνες. Γίνεται διαδοχική έκθεση των καρπών στον ήλιο και στη νυχτερινή υγρασία και κατόπιν αποξήρανση σε καλά αεριζόμενο χώρο. Ο φρέσκος καρπός της βανίλιας δεν έχει άρωμα. Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της βανίλιας είναι οι πολυάριθμοι μικροί σπόροι που βρίσκονται στο εσωτερικό των κοτσανιών και περιέχουν υψηλό ποσοστό αιθέριου ελαίου της φυσικής βανίλιας. Η επιλογή των καρπών γίνεται με βάση το μήκος και την ποιότητα Η βανίλια παραλαμβάνεται με την βοήθεια της αλκοόλης. Το φυσικό αιθέριο έλαιο της βανίλιας είναι δυσεύρετο, γι΄ αυτό και στο εμπόριο συναντάται η συνθετική βανίλια (βανιλίνη), εφάμιλλη στο άρωμα με την φυσική. Τα άνθη του φυτού είναι μια ιδιαίτερα λεπτή κατασκευή. Η επικονίαση γίνεται από ένα είδος μέλισσας που υπάρχει στο Μεξικό κατά τη διάρκεια μιας ανθοφορίας που διαρκεί περίπου δύο μήνες.

Το καρύκευμα της βανίλιας προέρχεται από ένα εκχύλισμα βανίλιας, αλκοόλης και νερού. Οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν τη βανίλια για τον αρωματισμό ενός αφεψήματος, που πολλούς αιώνες μετά έγινε γνωστό και στον υπόλοιπο κόσμο. Ονομάζανε την βανίλια «Τlilxochiztl» και την χρησιμοποιούσαν ως καρύκευμα προσφέροντας την ως δώρο στους βασιλιάδες τους. Οι Ισπανοί έφεραν την σοκολάτα από το Μεξικό, που ήταν γνωστή σαν τσοκολάτλ. Ήταν ένα χονδροειδές μίγμα από χονδροτριμμένο κακάο και ινδιάνικο καλαμπόκι. Η σοκολάτα καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1519 όταν ο Ισπανός εξερευνητής Χερνάντο Κορτέζ επισκέφθηκε την αυλή του αυτοκράτορα Μοντεζούμα του Μεξικού. Ο Αμερικανός ιστορικός William Hickling στην «ιστορία της κατάκτησης του Μεξικού» (1838) αναφέρει ότι ο Μοντεζούμα δεν έπινε κανένα άλλο ρόφημα, παρά μόνο την τσοκολάτλ, ένα διάλυμα σοκολάτας, αρωματισμένο με βανίλια και μπαχαρικά, και παρασκευασμένο έτσι ώστε να έχει την πυκνότητα και ρευστότητα του μελιού, το οποίο έλιωνε σταδιακά στο στόμα, και το έπιναν κρύο.

Μέχρι το 19ο αιώνα κανείς δεν μπόρεσε να καλλιεργήσει με επιτυχία την βανίλια σε άλλο έδαφος από αυτό του Μεξικού, από όπου και αρχικά καταγόταν. Μετά από πολλές προσπάθειες οι Ισπανοί κατάφεραν με την μέθοδο της διασταύρωσης το φυτό να βγάζει καρπούς. Από τότε αυτός ο τρόπος καλλιέργειας χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο. Διάσημη είναι η βανίλια Μαδαγασκάρης. Το τέταρτο μεγαλύτερο νησί του κόσμου, ξεχωρίζει για τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα του καθώς και για τα έθιμα (τα fady) που φθάνουν ως τη μαύρη μαγεία Είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βανίλιας στον κόσμο. Στις πεδιάδες της δυτικής ακτής καλλιεργούν βανίλια, αλλά και καφέ, ρύζι και δημητριακά. Η ιδιαιτερότητα της Μαδαγασκάρης ως φυσικού περιβάλλοντος, που την κάνει να ξεχωρίζει μέσα στον κόσμο, οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην απομόνωσή της, που της εξασφάλισε πλήθος από μοναδικά στον κόσμο οικοσυστήματα. Καλή παραγωγή βανίλιας έχει και το μικρό Mπάλι, ένα από τα 17.000 νησιά της Iνδονησίας στο νότιο Eιρηνικό. Mαγευτικές διαδρομές ανάμεσα στους ορυζώνες που εκτός από το ρύζι, καλλιεργούν καρύδα, καφέ, βανίλια…

Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί έχουν μια ιδιαίτερη χαρακτηριστική οσμή. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι μυρωδιές επηρεάζουν πολύ την ψυχολογία και κατά συνέπεια τη νοητική και συναισθηματική ζωή μας. Παραδείγματος χάρη: σε ένα μαγαζί γυναικείων ενδυμάτων, οι έρευνες έδειξαν ότι όταν στον χώρο μυρίζει βανίλια αυξάνονται οι πωλήσεις κατά 150%. Το μεθυστικό άρωμα τις βανίλιας κάνει τις γυναίκες να ψωνίζουν πιο πολύ. Επίσης εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι τα αρώματα αφήνουν τις πιο έντονες εντυπώσεις. Από την αρχαιότητα οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι κ.ά. χρησιμοποιούσαν τα αιθέρια έλαια για να θεραπευτούν ή να χαλαρώσουν. Για τις μυρωδιές στο σπίτι, οι εναλλακτικοί προτείνουν να τοποθετήστε σε μικρά δοχεία ξίδι και κατόπιν «κρύψτε» τα γύρω από το δωμάτιο. Επίσης μπορείτε ν’ αναμείξετε ένα ποτήρι νερό με κανέλα ή βανίλια και να το βάλετε σε κάποια γωνία. Στην αρωματοθεραπεία λένε ότι η βανίλια αναζωογονεί την ενέργεια, έλκει την καλή τύχη. Επίσης φέρνει Αγάπη, Πάθος, Διέγερση, Πνευματικές δυνάμεις.

Στην οινοποιία σημάδι ωρίμανσης ή παλαίωσης του κρασιού σε βαρέλι είναι το άρωμα βανίλιας. Οφείλεται στη βανιλίνη, συστατικό του ξύλου του βαρελιού, η οποία διαλύεται σταδιακά στο κρασί.