Πόσο εύκολα χάνονται τα κιλά των διακοπών;

Το καλοκαίρι πέρασε, τα μπάνια και οι παραλίες αποτελούν πλέον μια γλυκιά ανάμνηση και η επαναφορά στον ρυθμό της αστικής ζωής, μια πραγματικότητα. Περάσαμε τις διακοπές μας ξένοιαστα, χωρίς να σκεφτόμαστε ‘μη’ και ‘πρέπει’, μια ξενοιασιά που σίγουρα πέρασε και στο επίπεδο του διαιτολογίου μας.

Η ζυγαριά όμως μας επαναφέρει στη πραγματικότητα και τα λίγα παραπάνω κιλά, τίμημα της ξενοιασιάς, μας υπενθυμίζουν τις ανάγκες του σώματος μας.

Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε; Πανικός για αποτοξίνωση, μονοφαγία, μήπως οι περίφημες χημικές δίαιτες ή μήπως η διάσημη δίαιτα των αστροναυτών αρμόζουν στην περίσταση; Φυσικά όχι. Ούτε την ψυχραιμία μας χρειάζεται να χάνουμε, ούτε να προσαρμοζόμαστε σε συστήματα που έχουν αποδειχτεί επώδυνα.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν θαυματουργά μηχανήματα που από μόνα τους μας απαλλάσσουν ως δια μαγείας από τα περιττά κιλά, ούτε χάπια, ούτε ζώνες, ούτε σκουλαρίκια. Μόνο ….. καπέλα υπάρχουν και αδυνατίζουν αποτελεσματικά, όχι βέβαια το κορμί αλλά το πορτοφόλι μας. Η αντιμετώπιση τού φαινομένου τής παχυσαρκίας χρειάζεται σύνεση και ειδικούς. Στα επόμενα 30 χρόνια στην Αμερική, η παχυσαρκία με τις επιπλοκές της θα κοστίζει στο Αμερικάνικο Σύστημα Υγείας περισσότερο από ότι η αντιμετώπιση του AIDS.

Το αδυνάτισμα έχει ταυτιστεί με έννοιες που σίγουρα δεν αναδεικνύουν τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου. Για πολλούς σημαίνει, γρήγορα, καλοκαίρι, απισχναντικές δίαιτες, μονοτονία και άλλα συναφή. Σε χώρες του εξωτερικού όπως για παράδειγμα η Αγγλία, δεν μιλούν για απισχναντικές δίαιτες, δηλαδή για δίαιτες Αδυνατίσματος, αλλά για προγράμματα διατροφής που αποσκοπούν στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Έτσι η σύγχρονη τάση με την οποία ευθυγραμμίζονται πλέον οι Διαιτολόγοι ξεκινά την προσπάθεια απώλειας βάρους με την καταγραφή των ήδη υπαρχουσών συνηθειών. Πάνω σ’ αυτές προσαρμόζονται προγράμματα διατροφής, αλλάζοντας σταδιακά τις κακές διατροφικές συνήθειες.

Ακούμε πολύ συχνά μη στην ζάχαρη, όχι στο λάδι, πρόσεχε το κρέας με τα μακαρόνια, απαγορεύεται το αλκοόλ και πολλά άλλα. Φράσεις που στοιχειοθετούν το πλαίσιο λειτουργίας ‘ειδημόνων’ στο χώρο του αδυνατίσματος και φυσικά προκαλούν τον θαυμασμό των πελατών τους, μιας και όσο πιο πολλά μη πεις τόσο πιο καλός Διαιτολόγος είσαι. Έτσι πολλοί ‘διυλίζοντας τον κώνωπα’ και αφήνοντας την ουσία της σωστής Διατροφής, στερούν τον οργανισμό από συστατικά που ορισμένα από αυτά είναι απαραίτητα.

Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της ευπιστίας αναδεικνύονται ‘μαγικές’ Δίαιτες, μονοφαγικές, χημικές, βιολογικές, μαγνητικές που μακροπρόθεσμα βλάπτουν ίσως μη αντιστρέψιμα την υγεία. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι άτομα που κάποια στιγμή της ζωής τους εφάρμοσαν στερητικά προγράμματα διατροφής (χημικές, μονοφαγικές, αποτοξινωτικές και άλλες τέτοιου είδους δίαιτες) εμφάνισαν νευρολογικές διαταραχές όπως ευερεθιστότητα, απώλεια μνήμης, έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης, ατονία. Το χειρότερο είναι πως τα φαινόμενα αυτά δεν είναι αντιστρέψιμα. Αυτά οφείλονται στην έλλειψη τέτοιων διαίτων σημαντικών για τη λειτουργία του νευρικού συστήματος θρεπτικών συστατικών και κυρίως βιταμινών συμπλέγματος Β.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα θαυματουργά μηχανήματα που «μπαίνουν δύο και βγαίνουν ένας». Ας μην ξεχνάμε πως οι δύο από τις πιο εύπιστες κατηγορίες ανθρώπων είναι οι παχύσαρκοι και οι αθλητές. Ζουν μέσα στο όνειρο του ωραίου σώματος, της θάλασσας, των ρούχων που τονίζουν τις αναλογίες του σώματος. Δυστυχώς ζούμε σε μια εποχή που η πατερναλιστική επίδραση της μόδας κυριαρχεί παντού σήμερα ( όχι αύριο ) και προβάλλει τις αδύνατες.

Ποια όμως είναι η θέση των Διαιτολόγων; Πώς αντιδρούν στις σύγχρονες αυτές τάσεις; Αναμφίβολα η παχυσαρκία σήμερα σχετίζεται με αρκετά προβλήματα υγείας οπότε και η μείωση του βάρους συστήνεται σαν τμήμα της θεραπείας. Τι γίνεται όμως με αυτούς που είναι απλά υπέρβαροι και θέλουν να απαλλαγούν από μερικά κιλά; Κάθε οργανισμός είναι μοναδικός και συνεπώς χρειάζεται να λάβουμε υπόψη μας όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ( ψυχολογία, διατροφικές συνήθειες, άθληση, κ.α ) πριν σχεδιάσουμε το ατομικό πρόγραμμα διατροφής. Εξατομικευμένα προγράμματα διατροφής, πλήρη σε θρεπτικά συστατικά, έτσι ώστε η απώλεια βάρους να είναι αργή. Αυτός είναι ο επιστημονικά παραδεκτός τρόπος μόνιμης απώλειας βάρους.

Η αργή μείωση μάς εξασφαλίζει την όσο το δυνατό μικρότερη απώλεια μυϊκού ιστού, γεγονός που σημαίνει ότι προλαμβάνουμε την απότομη πτώση του Βασικού Μεταβολισμού. Ο οργανισμός μας έχει την ικανότητα να χάνει μια συγκεκριμένη ποσότητα λιπώδους ιστού την εβδομάδα. Αν η απώλεια βάρους είναι απότομη τότε χάνουμε μεγάλη ποσότητα μυϊκού ιστού δηλαδή μειώνουμε τον μεταβολικά ενεργό ιστό μας. Για το λόγο αυτό τα εξατομικευμένα προγράμματα διατροφής πρέπει να σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε η απώλεια των κιλών να είναι όσο το δυνατό μικρότερη. Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών είναι αυτή που επισφραγίζει το μόνιμο αδυνάτισμα.

Υποθερμιδικές δίαιτες από μόνες τους δεν έχουν τα επιθυμητά επιστημονικά αποτελέσματα. Έτσι πολλές έρευνες δείχνουν πως η επανάκτηση βάρους ξεπερνά το 40% της αρχικής απώλειας 1 χρόνο μετά το τέλος της προσπάθειας αδυνατίσματος ενώ 8 στους 10 ξαναπαίρνουν τα κιλά που έχασαν μέσα στα επόμενα 5 χρόνια Η επαναπρόσληψη κιλών μειώνεται δραματικά όταν υπάρχει τακτική επαφή με τον ειδικό.

Οι περισσότερες έρευνες συμφωνούν πως οι υποθερμιδικές δίαιτες σε συνδυασμό με θεραπεία αλλαγής συμπεριφοράς έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Ομοίως θετικά συμπεράσματα όσον αφορά την απώλεια βάρους έχουμε με το συνδυασμό δίαιτας και άσκησης.

Ταυτόχρονα, έρευνες δείχνουν πως θεραπεία αλλαγή συμπεριφοράς όταν προηγείται των υποθερμιδικών διαίτων έχει καλύτερα αποτελέσματα για τη διατήρηση βάρους από όταν γίνεται ταυτόχρονα. Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει γιατί οι ειδικές τεχνικές αλλαγής συμπεριφοράς υιοθετούνται ευκολότερα όταν εφαρμόζονται στα ήδη υπάρχοντα διατροφικά ήθη παρά ταυτόχρονα με μία δίαιτα αδυνατίσματος.

Εφαρμογή υποθερμιδικών διαίτων και θεραπείας αλλαγής συμπεριφοράς σε περιστατικά κακοήθους παχυσαρκίας έδειξε απώλεια που μπορεί να ξεπερνά τα 35 kg σε 6 μήνες και διατήρηση του 50% περίπου των απολεσθέντων κιλών για 2 χρόνια.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΑΛΛΑΓΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Πρώτα πρέπει να συλλεχθούν στοιχεία ώστε ο διαιτολόγος να έχει μια όσο το δυνατό πιο πλήρη εικόνα για τον μεταβολικό ρυθμό του οργανισμού :

• Ύψος, βάρος, % λίπους, λόγω της περιφέρειας λεκάνης/ γοφοί, ΒΜ.
• Συσχέτιση ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών με κινδύνους υγείας: υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, δυσανοχή στη γλυκόζη.
• Οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας ώστε να συνυπολογίζονται γενετικοί παράγοντες.
• Διακυμάνσεις βάρους στον πρότερο βίο.
• Διατροφικό ιστορικό ώστε να προσδιοριστούν τυχόν δυσανοχές, αλλεργίες, αποστροφές σε τρόφιμα ή και προτιμήσεις.
• Το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας.
• Ατομικές δυνατότητες & αυτοπεποίθηση ώστε να τονωθεί το κίνητρο για την αλλαγή στις διαιτητικές συνήθειες.
• Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.

Αφού λοιπόν αξιολογηθούν οι παραπάνω παράμετροι θα πρέπει να συζητηθεί με τον υπέρβαρο αν τα κίνητρα για τη μείωση του βάρους του είναι υψίστης προτεραιότητας. Αν όχι συστήνεται να ακολουθηθεί μια περίοδος χαλάρωσης & όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή τότε να ξεκινήσει.

Κάθε διαιτολογική θεραπεία θα πρέπει να διέπεται από τους εξής κανόνες:

• Να τοποθετούμε τους υπέρβαρους-παχύσαρκους όχι σε δίαιτα συγκεκριμένων-προκαθορισμένων θερμίδων αλλά σε ενεργειακό υπόλοιπο (αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο) σύμφωνα με τις ανάγκες-απαιτήσεις.
• Το διαιτολόγιο να στηρίζεται στις διατροφικές συνήθειες του ατόμου και με άξονα αυτές να ξεκινήσει η προσπάθεια αλλαγής της διαιτητικής συμπεριφοράς.
• Ο διαιτολόγος να συμβάλλει στη θέσπιση εφικτών στόχων. Η μικρή απώλεια βάρους ελαχιστοποιεί τους κινδύνους υγείας και αυξάνει τις πιθανότητες για μόνιμη διατήρηση του βάρους.