Οι λιχουδιές της Σαρακοστής

Η μεγάλη Σαρακοστή που ξεκινάει από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το πρωί της Κυριακής του Πάσχα δεν είναι μόνο μια περίοδος νηστείας αλλά και μια εξαιρετική ευκαιρία αποτοξίνωσης από τις γαστρονομικές καταχρήσεις. Με την προϋπόθεση πως δεν αντιμετωπίζουμε τα νηστίσιμα εδέσματα σαν αθερμιδικά και θα τα καταναλώσουμε με μέτρο ώστε αφενός να μην παχύνουμε και αφετέρου να μην κινδυνεύσουμε από γαστρεντερικές διαταραχές.

Τα πατροπαράδοτα έθιμα της χώρας μας σε συνδυασμό με τη θρησκευτική μας παράδοση επιβάλλουν το μενού της Καθαράς Δευτέρας (και κάθε ημέρας της Σαρακοστής) να είναι νηστίσιμο και να αποτελείται από ζεστή λαγάνα, ταραμοσαλάτα, φασολάδα, ελιές, λαχανικά, τουρσί, διάφορα οστρακοειδή, χταπόδι, καλαμαράκια και για επιδόρπιο χαλβά σε διάφορες εκδοχές (σιμιγδαλένιος, «Φαρσάλων», «της Ρήνας», «σουσαμένιος» κλπ). Τα περισσότερα από αυτά τα εδέσματα είναι αρκετά παχυντικά και ταυτόχρονα ιδιαίτερα ευάλωτα στην αποσύνθεση, με αποτέλεσμα να μπορούν να προκαλέσουν από βαρυστομαχιά μέχρι και σοβαρής μορφής τροφική δηλητηρίαση, όταν είναι «ύποπτης προέλευσης». Γι΄ αυτό καλό είναι να γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

Λαγάνα: Λόγω της αυξημένης ζήτησης είναι συχνά άψητη ή κακοψημένη, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουμε από στομαχικές διαταραχές αν καταναλώσουμε μεγάλη ποσότητα από λαιμαργία.

Ταραμάς: Παρασκευάζεται από συντηρημένα αβγά ψαριών, είναι ιδιαίτερα αλμυρός και ειδικά ο ροζ ταραμάς περιέχει συνθετικές χρωστικές ουσίες. Αποφεύγουμε να τον καταναλώσουμε αν έχει ξινή γεύση ή περίεργη μυρωδιά. Επίσης προσέχουμε να μην φάμε πολύ γιατί και ο σκέτος ταραμάς και η ταραμοσαλάτα είναι εξίσου βαριά για το στομάχι.

Ελιές: Είναι ιδιαίτερα θρεπτικές και δεν αποτελούν κίνδυνο για την υγεία. Μόνο που χρειάζονται καλό πλύσιμο αν είναι συσκευασμένες σε άλμη, ώστε να μειωθεί η περιεκτικότητά τους σε αλάτι.

Λαχανικά τουρσί (αγγουράκια, κουνουπίδι, καρότο, πιπεριές κλπ): Επειδή είναι διατηρημένα σε λάδι, ξύδι και άλμη δεν ενδείκνυνται για όσους έχουν ευαίσθητο στομάχι και υπέρταση.

Χταπόδι: Για να ξεχωρίσουμε αν είναι φρέσκο ελέγχουμε αν έχει στιλπνό και σκληρό δέρμα και ευχάριστη μυρωδιά. Αν δεν είναι καλά χτυπημένο κινδυνεύει να γίνει πολύ σκληρό με το ψήσιμο στη σχάρα, οπότε είναι προτιμότερο να το ζεματίσουμε πρώτα σε λίγο νερό ή να το αφήσουμε να μαριναριστεί σε ένα μείγμα από λάδι, κόκκινο κρασί και αρωματικά βότανα, ώστε να μαλακώσει. Πιο νόστιμο από το κοινό χταπόδι είναι η μελιδόνα (γνωστή και ως μοσχοχτάποδο) που ξεχωρίζει από τη διπλή σειρά με βεντούζες που έχει σε κάθε της πλοκάμι.

Καλαμαράκια: Τα ολόκληρα θράψαλα που ψήνονται στη σχάρα είναι πιο υγιεινά από τα τηγανητά καλαμαράκια, τα οποία απορροφούν μεγάλη ποσότητα λαδιού κατά το τηγάνισμα. Αποφεύγουμε να παραγγείλουμε καλαμαράκια σε εστιατόρια που δεν γνωρίζουμε με τι είδους λάδια μαγειρεύουν. Επίσης όταν τα αγοράζουμε, προσέχουμε αν τα ωμά θράψαλα έχουν ελαφρά μπλε χρώμα και τα ωμά καλαμαράκια λευκό χρώμα που ροδίζει.

Οστρακοειδή: Τα μύδια, τα στρείδια, τα κυδώνια, οι πίνες, οι αχιβάδες, οι αχινοί και οι γυαλιστερές αποτελούν εξαιρετική πηγή ψευδαργύρου και σεληνίου, αλλά ταυτόχρονα μπορούν να αποδειχθούν επικίνδυνα για την υγεία αν είναι χαλασμένα. Είναι φρέσκα όταν μυρίζουν σαν τη θάλασσα και έχουν καλά κλεισμένα όστρακα που κάνουν έναν υπόκωφο ήχο όταν τα χτυπάμε με ένα μαχαίρι, ο οποίος είναι σημάδι πως στο εσωτερικό τους υπάρχει σάρκα και νερό. Αν παραγγείλουμε αχνιστά μύδια πετάμε όσα δεν έχουν ανοίξει κατά το μαγείρεμα.

Μαλάκια: Οι γαρίδες, οι καραβίδες, τα καβούρια και οι αστακοί είναι ακόμα πιο ευαίσθητα στην αποσύνθεση από τα οστρακοειδή. Τα φρέσκα προϊόντα έχουν σφικτή σάρκα που ροζίσει ελαφρά. Η πρασινωπή χροιά, η χαλαρή σάρκα και οποιαδήποτε δυσάρεστη μυρωδιά αποτελούν σημάδια σήψης, οπότε χρειάζεται προσοχή. Αν δεν γνωρίζουμε την προέλευσή τους, είναι προτιμότερο να αγοράζουμε κατεψυγμένα που θεωρούνται πιο ασφαλή.

Χαλβάς: Αποτελεί αναμφίβολα τον καλύτερο γαστριμαργικό πειρασμό των ημερών και καταναλώνεται με λαιμαργία από μικρούς και μεγάλους. Πιο θρεπτικός είναι ο σουσαμένιος χαλβάς που παρασκευάζεται από ταχίνι. Κι αυτό γιατί το ταχίνι (όπως και όλα τα προϊόντα που προέρχονται από το σουσάμι) περιέχει σε ποσοστό 50% πολυακόρεστα έλαια (κυρίως «λινολεϊκό» και «λινολενικό» οξύ), τα οποία μειώνουν την κακή LDL χοληστερόλη στο αίμα και συνεπώς προστατεύουν από τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Παράλληλα περιέχει λιγνίνες (αδιάλυτες φυτικές ίνες) που βοηθούν την πέψη και προστατεύουν τη λειτουργία της καρδιάς, πρωτεΐνες πλούσιες σε απαραίτητα αμινοξέα, όπως η «πευκίνη (τα οποία δεν μπορεί να παρασκευάσει μόνος του ο οργανισμός), καθώς και σημαντικές ποσότητες της αντιοξειδωτικής βιταμίνης Ε, που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, τονώνει την ηπατική λειτουργία και προλαμβάνει την εμφάνιση καταρράκτη στα μάτια. Επίσης έχει υψηλή περιεκτικότητα σε μεταλλικά στοιχεία και κυρίως σε ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο και φώσφορο. Ανάλογη σύσταση έχει και ο σιμιγδαλένιος χαλβάς, ο οποίος περιέχει επιπλέον και τις βιταμίνες Β1, Β6 και Β12 που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και το μεταβολισμό των συστατικών που προέρχονται από τη διάσπαση των τροφών. Το μοναδικό του μειονέκτημα είναι πως λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε (ακόρεστα) λίπη και υδατάνθρακες ο χαλβάς έχει σχετικά υψηλή θερμιδική αξία. Με μέτρο λοιπόν η κατανάλωσή του γιατί παχαίνει.