Τα Μετέωρα αποτελούν ένα μοναδικό σε ομορφιά γεωλογικό φαινόμενο και ένα σημαντικό μνημείο της Ορθοδοξίας. Περήφανοι κι επιβλητικοί, οι πέτρινοι γίγαντες των Μετεώρων καθηλώνουν τον επισκέπτη, χαρίζοντας του μαγευτικές εικόνες. Και τα βυζαντινά μοναστήρια που ορθώνουν το ανάστημά τους στις κορυφές των βράχων δίνοντας την εντύπωση ότι αποτελούν το φυσικό τους τελείωμα, συμπληρώνουν το φυσικό υπερθέαμα με τη μυσταγωγική τους ατμόσφαιρα.
Το γεωλογικό φαινόμενο
Τα Μετέωρα, αν πρέπει να τα περιγράψουμε γεωμορφολογικά, είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους, γκριζοπράσινους βράχους από ψαμμίτη που υψώνονται λίγο έξω από την κωμόπολη της Καλαμπάκας, στους πρόποδες της Πίνδου και των Χασίων, μεταξύ των βουνών Κόζιακα και Αντιχασίων.
Ο τρόπος που είναι κομμένα τα βράχια, σχεδόν σμιλευμένα, αλλά και το γεγονός ότι είναι γεμάτα από απολιθωμένα όστρακα έχουν κάνει τους επιστήμονες να μιλούν για δυσεξήγητο γεωλογικό φαινόμενο. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο πλέον σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνο έξι και τα οποία από το 1988 περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Επικρατέστερη θεωρία στο πώς δημιουργήθηκαν αυτοί οι τεράστιοι ογκόλιθοι είναι αυτή του Γερμανού γεωλόγου Αλ. Φίλιπσον που επισκέφτηκε την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα,: Στην περιοχή αυτή είχε τις εκβολές του ένας μεγάλος ποταμός. Τα νερά του εναπόθεταν εκεί πέτρες, άμμο και λάσπη, τα οποία σιγά-σιγά συσσωρεύτηκαν και δημιούργησαν έναν ενιαίο κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία. Λόγω γεωλογικών μεταβολών το κεντρικό τμήμα της χώρας με τα χρόνια ανυψώθηκε, η Θεσσαλία βυθίστηκε και έγινε λίμνη, αλλά δημιουργήθηκε το άνοιγμα των Τεμπών και η κοιλάδα του Πηνειού ποταμού, οπότε τα νερά της λίμνης χύθηκαν στο Αιγαίο. Έτσι, αργότερα κατά την τριτογενή περίοδο που διαμορφώθηκαν οι αλπικές πτυχώσεις της οροσειράς της Πίνδου, ο ενιαίος όγκος χωρίστηκε, εξαιτίας και της διαβρωτικής δράσης του νερού, των δυνατών ανέμων, των βροχών και των σεισμικών δονήσεων, οπότε σχηματίστηκαν αμέτρητα βράχια και λόφοι σε διάφορα σχήματα και μεγέθη (ύψους περί τα 300-400 μέτρα), τα οποία με το πέρασμα των αιώνων πήραν τη σημερινή τους μορφή. Μέσα σε αυτούς τους βράχους βρίσκεται και το Σπήλαιο Θεόπετρας.
Ασκητική πολιτεία
Τα Μετέωρα εκτός από ένα μοναδικό σε ομορφιά γεωλογικό φαινόμενο αποτελούν και ένα σημαντικό μνημείο της Ορθοδοξίας. Είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μετά το Άγιο Όρος μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα. Τα άγρια και δυσπρόσιτα βράχια αποτέλεσαν ιδανικό καταφύγιο για χριστιανούς ασκητές που εγκαταστάθηκαν εκεί περί τον 11ο αιώνα. Ωστόσο, κάποιες ιστορικές πηγές αναφέρουν ως πρώτο οικιστή κάποιον Βαρνάβα, ο οποίος μάλιστα ίδρυσε μεταξύ 950 και 970 την Σκήτη του Αγίου Πνεύματος.
Ακολούθησαν η ίδρυση της Μεταμόρφωσης (1020) από κάποιον Κρητικό μοναχό Ανδρόνικο και το 1160 ιδρύεται η Σκήτη Σταγών ή Δούπιανη. Μετά από 200 χρόνια ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων και αργότερα άγνωστοι ιερωμένοι δημιούργησαν τα Μοναστήρια Αγίας Τριάδος, του Αγίου Στεφάνου, της Υπαπαντής, του Ρουσάνου ή Αρσάνου, του Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, της Παναγίας της Μήκανης, των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Νικολάου του Μπάντοβα, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Γρηγορίου, του Αγίου Αντωνίου, του Παντοκράτορα, της Αγίας Μονής, του Προδρόμου, της Μονής Υψηλωτέρας ή Καλλιγράφων, του Μοδέστου, της Αλύσεως, του Αποστόλου Πέτρου, του Αγίου Δημητρίου, του Καλλιστράτου, του Ταξιαρχών και του Ιωάννου του Μπουνήλα. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες κάποτε οι μονές των Μετεώρων ήταν τριάντα, ενώ τα μικρά μοναστήρια ήταν ακόμα περισσότερα. Με τα χρόνια δημιουργήθηκε μια ολόκληρη πολιτεία μοναστηριών.
Το όνομα Μετέωρα, πάντως, προέρχεται από τον Άγιο Αθανάσιο των Μετεωρίτη, κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον πλατύ βράχο στον οποίον ανέβηκε πρώτη φορά το 1344.
Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, πρόσφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ιδανικό καταφύγιο για το μοναχισμό και διέσωσαν μνημεία του πολιτισμού και έργα της μεταβυζαντινής τέχνης. Στις αρχές του 19ου αιώνα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν από το στρατό του Αλή Πασά.
Πώς κατάφεραν οι μοναχοί να επιβιώσουν στα απόκρημνα βράχια και υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες; Χρησιμοποιώντας ψηλά δέντρα και ανεμόσκαλες για αναρρίχηση, σχοινιά, τροχαλίες και καλάθια για ανεφοδιασμό και ό,τι γνώσεις είχαν για να φτιάξουν δεξαμενές νερού ή για να καλλιεργήσουν μποστάνια.
Στη δεκαετία του 1920 λαξεύτηκαν κλίμακες και σήραγγες στους βράχους καθιστώντας τις μονές προσβάσιμες από το γειτονικό οροπέδιο κι έτσι η παραδοσιακή μέθοδος επικοινωνίας και ανεφοδιασμού τον μονών με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, σταδιακά εγκαταλείφθηκε.
Μετά τον 17ο αιώνα οπότε η προσέλευση των μοναχών άρχισε σταδιακά να μειώνεται. Οι περισσότερες μονές με το πέρασμα των αιώνων καταστράφηκαν ή ερήμωσαν.
Σήμερα λειτουργούν οι έξι μονές, τις οποίες μπορεί να επισκεφθεί το κοινό καθημερινά -πλην ορισμένων ημερών- από τις 9.00 το πρωί έως τις 16.00 το απόγευμα (ή έως τις 17.00 το καλοκαίρι). Αυτές είναι:
-Η ανδρική μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γνωστή και ως «Μεγάλο Μετέωρο» καθώς βρίσκεται στον υψηλότερο βράχο: Χρονολογείται από το 1340 μ.Χ. και λειτουργεί καθημερινά -εκτός Τρίτης και Τετάρτης τον χειμώνα και εκτός Τρίτης το καλοκαίρι. Πρόκειται για την πιο καλοδιατηρημένη Μονή με πλούσια συλλογή χειρογράφων, εικόνων και ιερών κειμηλίων. Μόλις στις αρχές του 20ου αι. λαξεύτηκαν τα 300 περίπου σκαλοπάτια που οδηγούν στη Μονή. Ακόμη διακρίνονται τα ίχνη των παλαιών μέσων ανάβασης – δίχτυ και ανεμόσκαλα στον παλαιό πύργο με την ανέμη.
Στη Μονή υπάρχουν θησαυροί ανυπολόγιστης αξίας, όπως είναι τα άγια λείψανα των κτητόρων της, του Απόστολου Ανδρέα και πολλών άλλων Αγίων, τα εκκλησιαστικά κειμήλια και οι θαυμάσιες αγιογραφίες στο ιερό βήμα – το πρώτο καθολικό της Μονής – όπου εικονίζονται στρατιωτικοί άγιοι με σέρβικες στολές, προς τιμή του δεύτερου κτήτορα της Μονής, του Ιωάσαφ, ο οποίος διεύρυνε και ολοκλήρωσε τον κυρίως ναό, που αγιογραφήθηκε τον 15ο -16ο αι. Η μεγάλη τράπεζα (τραπεζαρία) της Μονής (μήκος 35 μ. και πλάτους 12 μ.) έχει μετατραπεί σε μουσείο όπου φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια, όπως ιερά άμφια, σκεύη, φορητές εικόνες, έργα εξαιρετικής μικροτεχνίας. Παράδειγμα ο ξυλόγλυπτος σταυρός, με 34 περίπου παραστάσεις μόνο από τη μία πλευρά, που φιλοτέχνησε ο μοναχός Δανιήλ επί μια δεκαετία. Αξίζει να επισκεφθείτε το οστεοφυλάκιο, το κελάρι και το παλαιό μαγειρείο του Μοναστηριού. Από τα μπαλκόνια της Μονής μπορεί κανείς να δει στους απέναντι βράχους την Μονή των Αγίων Πάντων, ενώ η θεά της προς το Καστράκι, την οροσειρά της Πίνδου και τον Πηνειό πραγματικά κόβει την ανάσα.
-Η μονή των Αγίων Πάντων (ή Μονή Βαρλαάμ): Χρονολογείται από το 1350 μ.Χ. και πήρε το όνομά της από τον ασκητή Βαρλαάμ, ο οποίος πρώτος έχτισε πάνω στον βράχο τρεις ναούς, ένα μικρό κελί και μία δεξαμενή νερού. Εκεί φυλάσσονται πολλά λείψανα αγίων. Είναι επισκέψιμη καθημερινά εκτός Πέμπτης και Παρασκευής τον χειμώνα και εκτός Πέμπτης το καλοκαίρι.
– Η Μονή Αγίας Τριάδος: Χρονολογείται από το 1362 μ.Χ. και βρίσκεται ακριβώς πάνω από την Καλαμπάκα. Είναι επισκέψιμη καθημερινά εκτός από Τετάρτη και Πέμπτη και λειτουργεί από τις 10.00 έως τις 15.00.
-Η μονή του Αγίου Νικολάου του Άσμενος (ή Μονή του Αναπαυσά): Χρονολογείται από το 1438 και φημίζεται για τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Λειτουργεί καθημερινά εκτός Παρασκευής, έως τη 13.00 τον Χειμώνα και έως τις 15.30 το καλοκαίρι.
-Η Μονή Ρουσάνου (ή Αγίας Βαρβάρας): Χρονολογείται από το 1545. Είναι μικρή και πολύ γραφική, ενώ είναι εξολοκλήρου χτισμένη στον βράχο όπου βρίσκεται. Είναι επισκέψιμη καθημερινά εκτός Τετάρτης, έως τις 14.00 τον Χειμώνα και έως τις 18.00 το καλοκαίρι.
-Η γυναικεία Μονή Αγίου Στεφάνου: Χρονολογείται από το 1192. Διαθέτει εξαιρετικά έργα ξυλογλυπτικής και πολλά άγια λείψανα. Λειτουργεί καθημερινά εκτός Δευτέρας, από τις 9.00 έως τη 13.00 και από τις 15.00 έως τις 17.00 τον χειμώνα και από τις 9.00 έως τις 13.00 και από τις 15.30 έως τις 17.30 το καλοκαίρι.
Επισκέψιμα είναι επίσης τα μοναστήρια:
-Μονή της Υπαπαντής
-Μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα στη θέση «Κοφίνια»
-Η Δούπιανη, σήμερα ναός της Ζωοδόχου Πηγής που ίδρυσε ο μοναχός Νείλος
-Μονή Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά
-Μονή του Αγίου Πνεύματος ή μονή των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, η οποία θεωρείται ότι είναι η αρχαιότερη μονή των Μετεώρων
Η Unesco έχει χαρακτηρίσει τα Μετέωρα «διατηρητέο μνημείο της Ανθρωπότητας» και τα μοναστήρια τους συγκαταλέγονται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, καθώς αποτελούν μοναδικό, αρμονικό δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής και φυσικής κληρονομιάς, έτσι όπως είναι χτισμένα στους βράχους σαν φυσική απόληξή τους.
Επίσκεψη στα Μετέωρα
Αν αποφασίσετε να επισκεφθείτε τα Μετέωρα να είστε (ψυχολογικά και πρακτικά) προετοιμασμένοι για πολύ περπάτημα και ορειβασία γιατί θα πρέπει να αφήσετε το αυτοκίνητο σε συγκεκριμένα σημεία στάθμευσης, στους πρόποδες των βράχων. Επίσης, να έχετε πάντα ανά χείρας την φωτογραφική σας μηχανή, καθώς όπου κι αν στρέψετε το βλέμμα ένα ακόμα πιο επιβλητικό φυσικό σκηνικό θα σας συνεπαίρνει. Θα συνεχίσει δε να το κάνει ακόμα και όταν θα κοσμεί το desktop του υπολογιστή σας.
Αν έχετε χρόνο για περισσότερες εκδρομές και βόλτες στην περιοχή, το σίγουρο είναι ότι θα ξεκινήσετε με την Καλαμπάκα, στην οποία πιθανώς και θα διανυκτερεύσετε. Πέρα από τις ταβέρνες και τα μαγαζάκια που συγκεντρώνονται εκεί (φημίζονται τα τσιπουράδικα της οδού Βλαχάβα), έχετε την δυνατότητα να επισκεφθείτε τον ιστορικό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, που είναι χτισμένος πάνω σε αρχαίο ναό του Απόλλωνα, καθώς και την μοναδική στην Ελλάδα σχολή Ξυλογλυπτικής.
Κατά τα άλλα, τα πιο «ζωντανά» Τρίκαλα βρίσκονται 22 χιλιόμετρα μακριά από την Καλαμπάκα και προσφέρονται για τις βραδινές εξόδους, για φαγητό και πότο. Μερικά λεπτά από τα Τρίκαλα απέχει η μαγευτική Λίμνη Πλαστήρα, ενώ περί τα 60 χιλιόμετρα μακριά από τα Μετέωρα βρίσκεται η Ελάτη και το χιονοδρομικό κέντρο στο Περτούλι.
Πώς θα πάτε;
Στα Μετέωρα θα βρεθείτε οδικώς μέσω της Εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας και με κατεύθυνση προς Τρίκαλα-Καλαμπάκα. Η Καλαμπάκα απέχει από την Αθήνα 352 χιλιόμετρα και από την Θεσσαλονίκη 237 χιλιόμετρα. Μπορείτε να πάτε επίσης με ΚΤΕΛ ή με τρένο.
Διαμονή
Λόγω των βράχων και των μονών των Μετεώρων, η περιοχή έχει μεγάλη τουριστική κίνηση. Αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό βοήθησε σημαντικά στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, με καταλύματα, χώρους εστίασης, καταστήματα ειδών λαϊκής τέχνης και εργαστηρίων αγιογραφίας με αποτέλεσμα η πλειοψηφία του τοπικού πληθυσμού να εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα σε δραστηριότητες που έχουν σχέση με τον τουρισμό. Στην Καλαμπάκα και στο Καστράκι θα βρείτε αρκετά ξενοδοχεία, ξενώνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια για την διαμονή σας.
Φαγητό
Στις μονές δεν λειτουργούν ξενώνες και δυστυχώς δεν θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε την μοναστηριακή κουζίνα, ενώ τα κεράσματα που προσφέρονται είναι τα παραδοσιακά λουκούμια και γλυκά του κουταλιού.
Στην Καλαμπάκα και στο Καστράκι θα απολαύσετε ντόπια κρέατα και νοστιμιές όπως κεμπάπ και κοντοσούβλι.
Τυπικές σπεσιαλιτέ της περιοχής που θα αναζητήσετε είναι ο νταβάς χοιρινός με τραχανά και το χοιρινό πρασοσέλινο. Απαραίτητες στο τραπέζι είναι και οι πίτες όπως λαχανόπιτα, τραχανόπιτα, μπατζίνα με κουρκούτι αυγό και κολοκύθι, σπιτική κασάτα με φέτα και πράσο, και κολοκυθόπιτα αλμυρή και γλυκιά με ρύζι και κανέλα. Δοκιμάστε επίσης χοιρινό τηγανιά με πράσο ή αλευριά με παστό, αυγά και κόκκινο πιπέρι.
Πιείτε ντόπιο κρασάκι κόκκινο ή ροζέ, και γλυκαθείτε με παραδοσιακό χαλβά, γαλατόπιτα, ραβανί, μελαχρινή με σοκολάτα, σουτζούκια από καρύδι σε μούστο, και βεβαίως τη διάσημη σπάτουλα από καρυδόπιτα και κρέμα
Χρήσιμα Τηλέφωνα
Αστυνομία: +30 24320 76100
Κέντρο υγείας: +30 24320 22222
ΚΤΕΛ Καλαμπάκας: +30 2432022432
ΟΣΕ: +30 2432022451
ΤΑΞΙ Καλαμπάκα +30 24320 22310 και +30 24320 22822
ΤΑΞΙ Καστράκι: +30 24320
Ταχυδρομείο: +30 24320 22466
Δημαρχείο: +30 24320 22421
Μεγάλο Μετέωρο: +30 24320 22278
Info:
Πηγή: Toursi.gr