Τα κοτόπουλα σαν κατοικίδια
Τα κοτόπουλα μπορεί να φαίνονται περίεργη επιλογή για κατοικίδιο, αλλά μπορούν να είναι αξιαγάπητα, διασκεδαστικά και πολύ φιλικά – και θα σας ανταμείψουν με τον τρόπο τους, δίνοντας τα αυγά τους, αλλά και εξαφανίζοντας αγριάδες και βλαβερά παράσιτα από τον κήπο σας.
Τα κοτόπουλα μπορούν εύκολα να «εξημερωθούν» και να εκπαιδευτούν, ακόμη και ως ενήλικα, με θετικά αποτελέσματα και διατροφικά οφέλη. Θα έρθουν τρέχοντας όταν νομίζουν πως έχετε κάποιο κέρασμα γι’ αυτά, θα μάθουν να τρώνε από το χέρι σας και κάποια ίσως ακόμα και να σας επιτρέψουν να τα χαϊδέψετε. Αν τους μιλάτε, τους φέρεστε καλά και τα αγγίζεται απαλά με το χέρι σας, θα έχετε πιστούς οπαδούς. Ωστόσο, αν θέλετε να έχετε ένα κατοικίδιο πραγματικά συναισθηματικά δεμένο μαζί σας, που θα αναζητά την συντροφιά σας, θα σας ακολουθεί στην αυλή και θα φωλιάζει στην αγκαλιά σας για έναν υπνάκο, τότε μάλλον αξίζει να υιοθετήσετε και να αναθρέψετε ένα νεαρό κοτοπουλάκι.
Πριν εξετάσετε την περίπτωση ενός κοτόπουλου ως κατοικίδιο, βεβαιωθείτε πρώτα για τις συνθήκες διαβίωσής του. Στην εξοχή, αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά σ τις αστικές περιοχές και τις πόλεις καλό είναι να γνωρίζετε τις συνήθειες που έχουν οι κότες αλλά και τις ανάγκες τους. Ένα και μόνο κοτόπουλο μπορεί να είναι εντάξει σε ένα διαμέρισμα της πόλης ή σε ένα σπίτι, αλλά οι κότες πρέπει να βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους τουλάχιστον για ένα διάστημα της ημέρας, καθώς αγαπούν να ξύνουν τα νύχια τους στο χώμα, να παίρνουν το μπανάκι τους από σκόνη, να τσιμπολογάνε νεαρά βλαστάρια (μην ξεχνάτε ότι κάποια φυτά στο σπίτι μπορεί να είναι δηλητηριώδη), και να ξαπλώνουν έξω στον ήλιο. Η εκπαίδευση ενός κοτόπουλου στο σπίτι, αν και δεν είναι αδύνατον να συμβεί, ωστόσο μπορεί να αποδειχθεί αρκετά δύσκολο εγχείρημα.
Τα κοτόπουλα υπάρχουν σε εκατοντάδες χρώματα και «στυλ»: καφέ, χρυσαφί, κοκκινωπά, λευκά, γκρι, ασημί, πιτσιλωτά, διάστικτα, με κηλίδες, καρό, παρδαλά, αρυτίδωτα, χνουδωτά και φουντωτά, με μεταξένιο πτέρωμα, γκρίζα ψαρά, μυστακοφόρα, γενειοφόρα, με πόδια γυμνά, με πολλά πούπουλα στα πόδια, παπουτσωμένα, να έχουν ψηλή ουρά ή θυσανωτή ουρά, μακριά κόμη, με κόμη σαν ρόδακα, με γυμνή κεφαλή ή με ευφάνταστα καπέλα, για να αναφέρουμε μερικές. Τα θηλυκά (κότες) που έχουν συνήθως φτέρωμα σε απαλότερους τόνους, θα γεννούν τα αυγά τους, θα κακαρίζουν και θα τα κλωσούν. Τα πετεινάρια (κοκόρια) που είναι πιο πολύχρωμα και περισσότερο εντυπωσιακά, θα γονιμοποιήσουν αυτά τα αυγά και θα κράζουν δυνατά και συχνά. Αν δεν θέλετε περισσότερα κοτοπουλάκια, μην πάρετε έναν κόκορα, ως σύντροφο για την κότα σας. Οι κότες δεν χρειάζονται τον κόκορα για να γεννήσουν τα αυγά τους, και χωρίς αυτόν, δεν θα παρενοχλούνται και θα είναι λιγότερο αγχωμένες. Τα κοτόπουλα υπάρχουν σε διάφορα μεγέθη, από μισό κιλό νεοσσοί (κλωσσόπουλα) μέχρι πέντε κιλά! Μερικές κότες αβγά με μπλε ή πράσινο κέλυφος, άλλες σε σκούρο καφέ ή μαργαριταρένιο λευκό χρώμα και άλλες με στίγματα. Κάποιες γεννούν αβγά κάθε μέρα, ενώ άλλες μόνο μερικούς μήνες του έτους. Οι περισσότερες κότες ξεκινούν τον 5ο ή 6ο μήνα και είναι παραγωγικές μέχρι το τρίτο ή τέταρτο έτος τους, αλλά είναι γνωστό ότι μερικές είναι παραγωγικές μέχρι τα «γεράματά» τους. Τα οικόσιτα κοτόπουλα έχουν μέσο όρο ζωής περίπου 15 χρόνια.
Κατά την επιλογή μιας ράτσας, σκεφτείτε το χώρο που χρειάζονται. Ένα μόνο – ή ακόμα και δύο ή τρία κοτοπουλάκια – μπορούν να ζήσουν πολύ καλά και άνετα, αν τους προσφέρετε ένα φορητό κατάλυμα σκύλου για ύπνο και ένα μικρό κομμάτι γης, με χώμα, για να ξύνουν τα νύχια τους. Ενώ περισσότερα κοτόπουλα ή μεγαλύτερες ράτσες ενδεχομένως να χρειάζονται ένα κοτέτσι με σκέπαστρο, υπολογίζοντας 1,5 με 2 τετραγωνικά μέτρα ανά κοτόπουλο και τουλάχιστον κάποιο χώρο «ελεύθερης βοσκής». Χρειάζονται δοκούς σε διάφορα επίπεδα για να κουρνιάζουν (τους αρέσει να βρίσκονται όσο ψηλά μπορούν όταν πέφτει η νύχτα), καθώς και ένα χωριστό διάζωμα για να γεννούν τα αβγά τους. Τα κοτόπουλα μπορούν να τριγυρνούν ελεύθερα σε έναν διαμορφωμένο κήπο και να απολαμβάνουν αγριόχορτα ζιζάνια και έντομα, κάνοντας κάποιες δουλειές τού κήπου σας, για σας. Αν έχετε σπίτι στην εξοχή με αυλή, μεγάλο κήπο και βοηθητικούς χώρους, το κοτέτσι είναι απαραίτητο. Όταν τα κοτόπουλα εκτρέφονται σε εξωτερικό χώρο, χρειάζονται ένα ασφαλές μέρος για να κοιμηθούν, όπου τα αρπακτικά δεν θα μπορούν να τα φτάσουν, και αν ζείτε σε περιοχή όπου εμφανίζονται άγρια ζώα, ίσως χρειαστεί να τα έχετε συνεχώς περιορισμένα ή σε ένα κοτέτσι. Γεράκια, αλεπούδες, νυφίτσες, ποντίκια, γάτες και αδέσποτα σκυλιά, όλα θεωρούν τα κοτόπουλα ένα νόστιμο μεζέ. Αν και τα κοτόπουλα δεν πετούν σε μακρινές αποστάσεις, μπορούν να φτάσουν στην κορυφή ενός φράχτη ή σε ένα χαμηλό κλαδί δέντρου, όταν τρομάξουν, αλλά συνήθως κατευθύνονται κάτω από ένα χαμηλό θάμνο για να κρυφτούν.
Είτε αποφασίσετε να κρατήσετε ένα μόνο κοτόπουλο, ως οικόσιτο για συντροφιά, είτε θελήσετε να διατηρήσετε μια μικρή ομάδα, σιγουρευτείτε ότι οι νεοσσοί έχουν εμβολιαστεί κατά των νόσων Marek και Newcastle και προέρχονται από ελεγχόμενη για σαλμονέλα ομάδα αναπαραγωγής. Αν δεν έχετε αγοράσει μια «φυλοσύνθετη» ράτσα (στην οποία το χρώμα είναι διαφορετικό για κότες και κοκόρια), τότε υπάρχει η πιθανότητα να μην πάρετε νεοσσό τού φύλου που επιθυμείτε, ακόμα και από εκτροφείο. Οι αξιόπιστοι και έμπειροι πτηνοτρόφοι μπορούν να αναγνωρίσουν το φύλο ενός νεοσσού μιας ημέρας, αλλά μετά από αυτό, και μέχρι να μεγαλώσουν, στις περισσότερες ράτσες δεν μπορούν να αναγνωριστούν τα δύο φύλλα, ούτε ακόμα και από τη συμπεριφορά τους. Μερικές κότες δρουν πολύ επιθετικά στη νεότητά τους, ενώ κάποιοι κόκορες είναι πράοι και ήπιοι μέχρι να κλωτσήσουν μέσα τους οι ορμόνες. Μολονότι ορισμένοι κόκορες γίνονται ωραία κατοικίδια, οι περισσότεροι μπορούν να είναι αρκετά επιθετικοί και όλοι τους είναι φωνακλάδες. Είναι σχεδόν αδύνατο να τοποθετήσετε ένα ενήλικα κόκορα σε ένα καινούριο σπιτικό. Δυστυχώς, οι περισσότεροι καταλήγουν στιφάδο στην κατσαρόλα. Νεοσσοί από εκτροφεία όπου δεν έχει γίνει διαχωρισμός τού φύλου τους (πουλάδα ή κοκόρι), κοστίζουν μόνο μερικά ευρώ. Ενώ κοτοπουλάκια που προέρχονται από ένδοξες γενεές (ράτσας) μπορούν να κοστίσουν πολύ πιο ακριβά.
Αν θέλετε να αναθρέψετε το κοτοπουλάκι σας από την στιγμή κυριολεκτικά που θα σκάσει από το αυγό θα χρειαστεί να δημιουργήσετε κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες, αν και το να μεγαλώσεις ένα νεοσσό είναι αρκετά διασκεδαστικό και εύκολο. Είναι πτηνά που έχουν επωαστεί, και είναι σε θέση να περπατήσουν και να φάνε μόνα τους, μετά την εκκόλαψη. Οι μικροί νεοσσοί χρειάζονται μια πηγή θερμότητας (καθώς δεν μπορούν να διατηρούν σταθερή θερμοκρασία σώματος στην αρχή της ζωής τους), ένα καθαρό περιβάλλον, τροφή και νερό. Μπορείτε να επενδύσετε για ένα εκκολαπτήριο ή να δημιουργήστε το δικό σας, χρησιμοποιώντας ένα μεγάλο γυάλινο ενυδρείο ή ένα κουτί από ξύλο ή χαρτόνι, ένα λαμπτήρα με προστατευτικό και μερικά πανιά ή πετσέτες για επικάλυψη του κουτιού. Το κιβώτιο που θα χρησιμοποιήσετε θα πρέπει να έχει περίπου 60 εκατοστά μήκος με 45 εκατοστά πλάτος και περίπου 30 με 45 εκατοστά ύψος. Αυτό θα είναι αρκετά μεγάλο για να φιλοξενήσει μέχρι και 6 μικρούς νεοσσούς. Στερεώστε το φωτισμό στη μια άκρη και τοποθετήστε τον έτσι ώστε να βρίσκεται περίπου 10 εκατοστά πάνω από το δάπεδο. Απλώστε στο κουτί εφημερίδες και από πάνω προσθέστε περίπου 2 – 3 εκατοστά ροκανίδια ή πριονίδι, αλλά και οι χαρτοπετσέτες λειτουργούν το ίδιο καλά και είναι εύκολη η καθημερινή αντικατάστασή τους. Ελέγξτε τη θερμοκρασία κάτω από τη λάμπα – θα πρέπει να είναι αρκετά θερμή για το χέρι σας, αλλά όχι καυτή – στους 32 βαθμούς Κελσίου είναι μάλλον ικανοποιητική. Μερικοί πτηνοτρόφοι προτιμούν κόκκινο φωτισμό για να ελαχιστοποιήσουν το βραδινό άγχος. Το κοτοπουλάκι θα καθίσει κάτω από αυτό το φωτιστικό για να μείνει ζεστό και θα μετακινηθεί πιο πέρα για να φάει και να πιεί. Εφοδιάστε το χώρο του με ένα ρηχό πιάτο που θα περιέχει νερό – να μην υπερβαίνει το 1 εκατοστό σε βάθος. Προσθέστε μικρές πέτρες στο πιάτο του νερού, και έτσι το κοτοπουλάκι δεν θα μπορεί να πέσει μέσα και να βραχεί ή να πνίγει. Θα χρειαστεί επίσης, ένα ακόμα ρηχό πιάτο όπου θα βάλετε «τροφή νεοσσών», διαθέσιμη στα καταστήματα ζωοτροφών ή στα pet shops.
Αλλάζετε το νερό και την τροφή, τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα. Το κοτοπουλάκι σας θα τιτιβίζει δυνατά όταν κρυώνει ή πεινάει, και να δοκιμάζει μικρούς κελαηδιστούς ήχους όταν είναι ευτυχισμένο. Αγγίξτε το ελάχιστα, τουλάχιστον για τις πρώτες μέρες, γιατί είναι ευαίσθητο όπως και ένα μικρό μωρό και εύκολα καταβάλλεται από άγχος. Όσο μεγαλώνει, να του προσφέρετε όλο και περισσότερα, βήμα – βήμα κάθε φορά. Λυγίστε το χέρι σας σε σχήμα κούπας πάνω από το μικρό κλωσσόπουλο, ενώ κάθεστε ήσυχα, και ταΐστε το λίγη τροφή, μικρά κομμάτια καλαμποκιού, μικρούς απύρηνους χυμώδεις καρπούς (όπως κομματάκι ντομάτας), ζωντανά μικρά σκουληκάκια ή προνύμφες και άλλες λιχουδιές από το χέρι σας, ενώ λέτε το όνομά του, και μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το μικρό κοτόπουλο, θα συνδέσει τη φωνή σας με τροφή και άνεση, και θα έρχεται σε σας κάθε φορά που το καλείτε. Σε περίπου 4-5 εβδομάδες από την ηλικία του νεοσσού μπορεί να βγει έξω, υπό την εποπτεία σας, και σε περίπου 8 εβδομάδες θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο για να μην χρειάζεται πλέον το βοηθητικό φωτισμό. Σε ηλικία περίπου 5 μηνών, το κλωσσόπουλο μπορεί να μείνει μόνο του σε εξωτερικό περιορισμένο χώρο για μια ολόκληρη νύχτα. Αν σκοπεύετε να κοιμίζετε το κοτόπουλο μέσα στο σπίτι, ξεκινήστε γύρω στην ηλικία των 2-3 μηνών να το βάζετε στην οριστική θέση που πρέπει να κοιμάται, ένα υπερυψωμένο κλουβί με σχάρα. Τα κοτόπουλα είναι πλάσματα της συνήθειας και έχουν την τάση να επιλέγουν την ίδια περιοχή για να σκαρφαλώσουν και να κοιμηθούν κάθε βράδυ.
Όταν τα κοτόπουλά σας ενηλικιωθούν, ταΐστε τα με καλής ποιότητας τροφή για πτηνά (σε σβώλους, νιφάδες ή αλεσμένη τροφή) για πρωινό, και το απόγευμα προαναμείξτε την τροφή με κόκκους ή σπόρους, ενώ το καθαρό, φρέσκο νερό πρέπει να είναι διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή. Οι σβώλοι μπορούν να τοποθετηθούν σε μια ταΐστρα για πιο εύκολη πρόσβαση, ενώ οι σπόροι μπορούν να είναι διασκορπισμένοι στο έδαφος, έτσι ώστε να απολαμβάνουν το ξύσιμο καθώς τους τσιμπολογάνε. Τους αρέσουν τροφές όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι, και σπόροι ηλίανθου χωρίς κέλυφος. Υπολείμματα ξύλου είναι επίσης μια πηγή απόλαυσης, αλλά να περιορίζονται σε λιγότερο από το 1/4 της διατροφής τους, για να έχουν ισορροπημένο διαιτολόγιο.
Τα κοτόπουλα τρώνε επίσης τις τρυφερές άκρες από τα ψιλά χόρτα (γρασίδι), και ψάχνουν για οτιδήποτε μπορεί να ικανοποιήσει τη δραστηριότητά τους για ξύσιμο ράμφους και νυχιών. Θα καθαρίσουν με φυσικό τρόπο τον κήπο από παράσιτα, φαγώσιμα σαλιγκάρια, γυμνοσάλιαγκες, ψαλίδες και άλλα έντομα, οπότε να κάνετε χρήση μόνο μη-τοξικών, βιολογικών φυτοφαρμάκων, εκεί που μπορούν να πλησιάσουν και σε ό,τι μπορούν να φάνε. Σε περίπτωση που συντηρείτε τις κότες σε κοτέτσι, πρέπει να τις εφοδιάζεται με πρασινάδες όπως, φύλλα από λάχανο, μαρούλι, σπανάκι και / ή να κρεμάτε πράσινα λαχανικά τοποθετημένα σε προσιτό σημείο, έτσι ώστε να μπορούν να ραμφίζουν όποτε αυτές θέλουν. Τα κρεμαστά δοχεία θα τα εμποδίζουν να ξύνονται μέσα στην τροφή και στο νερό τους. Θα πρέπει όμως να καταναλώνουν και κάποια ποσότητα αμμοχάλικου για πουλερικά, που βοηθά στην χώνεψη των σπόρων στον πρόλοβο, και την πέψη στο στομάχι, διασπώντας τους σπόρους και θρυμματίζοντας τα κελύφη ζώων που κατανάλωσαν. Αυτό θα βοηθήσει να γεννήσουν αβγά με γερό κέλυφος. Για να διατηρήσετε τα κοτόπουλα σας υγιή και να αποφεύγετε τη δυσοσμία, πρέπει να καθαρίζετε το κοτέτσι τακτικά.
Αν επιτρέψετε στα κοτόπουλα να περιφέρονται στον κήπο σας, είναι καλύτερα να επιβλέπετε τις δραστηριότητές τους, γιατί δεν γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ ενός φυτεμένου μαρουλιού ή μιας διακοσμητικής καλέντουλας από ένα ζιζάνιο. Εναλλακτικά, μπορείτε να οριοθετήσετε μια περιοχή με σανίδες και κοτετσόσυρμα μέσα στον κήπο, όπου το κοτόπουλό σας θα μπορεί να κινείται ελεύθερα, προς το παρόν σε μη καλλιεργούμενη έκταση, και μετά καλλιεργήστε στο υπόλοιπο κομμάτι του κήπου, που σας έμεινε ελεύθερο. Ακόμη και σε ένα μεγάλο κλειστό κοτέτσι, οι κότες θα προτιμούν το τρέξιμο στον κήπο. Η κοπριά του κοτόπουλου, όταν καθαρίζετε το κοτέτσι του, μπορεί να απλωθεί σε αδρανή λαχανόκηπο ή να προστεθεί στο σωρό λιπάσματος. Αλλά η φρέσκια κοπριά μπορεί να κάψει τα φυτά, όταν βρίσκονται σε ενεργή περίοδο βλάστησης.
Τα οικόσιτα κοτόπουλα δεν είναι κάτι τόσο παράξενο όσο φαίνεται και αυτοί που τα έχουν στην κατοχή τους, τα επαινούν για τις αρετές και τις αποδόσεις τους. Τα κοτόπουλα έχουν διαφορετικές και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες. Όταν βρίσκονται πολλά μαζί, αναπτύσσουν γρήγορα κοινωνική συμπεριφορά, σαν ομάδα, και είναι απόλαυση να παρακολουθείτε αυτόν τον αυξανόμενο πληθυσμό να διαμορφώνεται. Αν τους φέρεστε με αγάπη και τρυφερότητα, θα αισθάνονται τόσο ευτυχισμένα και εσείς θα βρίσκεστε στην κορυφή της ιεραρχίας τους.
