Κάστανα: Αυθεντική χειμωνιάτικη λιχουδιά

Όταν ξεκινάει να πέφτει η θερμοκρασία, μια από αυτές τις τροφές που ταιριάζουν απόλυτα σε χειμερινό σκηνικό είναι και οι καρποί της καστανιάς, τα κάστανα. Η εικόνα κάποιου «ξεχασμένου» καστανά  ανασύρει μνήμες και μυρωδιές από τα παιδικά χρόνια και από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Τα κάστανα χαρακτηρίζονται από την πλούσια διατροφική τους αξία. Συνήθως τρώγονται ψητά ή βραστά, περιέχουν αρκετές θερμίδες, αλλά ίσως λιγότερες απ’ όσες νομίζουν οι περισσότεροι,.

Μπορείτε να τα δοκιμάσετε σκέτα, αλλά χρησιμοποιούνται και σε γλυκά, όπως και σε φαγητά και δεν είναι λίγοι οι λάτρεις τους που περιμένουν να χειμωνιάσει για να τα απολαύσουν και να θυμηθούν και πάλι την ελαφρώς γλυκιά τους γεύση. Στη χώρα μας ευδοκιμούν στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, αλλά και στις ορεινές περιοχές της Κρήτης και της Λέσβου και ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτέμβρη, μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου.

Διατροφικές και φαρμακευτικές ιδιότητες

Σε αντίθεση με άλλους καρπούς, τα κάστανα περιέχουν λιγότερο λίπος, ενώ ταυτόχρονα είναι πλούσια σε μέταλλα, βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά.

Έχουν αρκετές θερμίδες (370 τα 100 γραμμάρια), περιέχουν 48% νερό, πολλά ορυκτά άλατα, ενώ αποτελούν καλή πηγή πρωτεϊνών (περιέχουν απαραίτητα αμινοξέα που δεν συνθέτει από μόνος του ο οργανισμός) και υδατανθράκων (45%, με μορφή κυρίως αμύλου).

Επιπρόσθετα, τα κάστανα περιέχουν βιταμίνες Β1 και Β2, απαραίτητες για την μετατροπή των τροφών σε ενέργεια και για την ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, καθώς επίσης βιταμίνη C (ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα) και φολλικό οξύ (απαραίτητο για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων).

Επίσης, τα κάστανα έχουν καλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο (για τη μεταβίβαση των νευρικών ερεθισμάτων και την ενίσχυση των οστών και των δοντιών), μαγνήσιο (αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και απαραίτητο για την υγεία των μαλλιών), φώσφορο (για τα οστά και την όραση), σίδηρο, νάτριο και κάλιο.

Το κάστανο, ωμό ή ψητό, αποτελεί μια πλήρη τροφή, ιδανική για παιδιά στην ανάπτυξη, για όσους αναρρώνουν από διάφορες ασθένειες, όπως η έντονη διάρροια, καθώς και για αθλητές.

Παρόλο που το κάστανο κατατάσσεται στους ξηρούς καρπούς, το βρώσιμο τμήμα του καρπού είναι μαλακό και χαρακτηρίζεται από υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο, διπλάσιο από την πατάτα, ομοιάζοντας περισσότερο με δημητριακό παρά με ξηρό καρπό.

Όπως τα αμύγδαλα και τα φουντούκια, έτσι και τα κάστανα δεν περιέχουν γλουτένη και μπορούν να καταναλώνονται ελεύθερα σε όσους έχουν δυσανεξία στη γλουτένη, πάσχουν από κοιλιοκάκη κ.λπ.

Τα κάστανα είναι γνωστά για την προστατευτική τους δράση στο καρδιαγγειακό και τη συμβολή τους στην καλή λειτουργία του εντέρου, ως υποκατάστατο δημητριακών.

Αποτελούν δε καλή πηγή καλίου, που είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της καρδιακής συστολής και της υδατικής ισορροπίας του οργανισμού.

Ο φλοιός της καστανιάς είναι, επίσης, αντιπυρετικός και τα φύλλα της χρησιμοποιούνται για την καταπράυνση του κοκίτη κ.α.

Χρήσεις κάστανου

Τα κάστανα αποτελούν ένα υγιεινό και απολαυστικό σνακ για μικρούς και μεγάλους και μπορούν εύκολα να ενταθούν στο καθημερινό μας διαιτολόγιο αφού χρησιμοποιούνται στην μαγειρική και την ζαχαροπλαστική.

Στην διατροφή

-Ιδανικό σνακ για τα παιδιά στο σχολείο
-Ιδανικό σνακ για τους αθλητές πριν την προπόνηση, αφού μας δίνει ενέργεια
-Ιδανικό σνακ για τους εργαζόμενους στο γραφείο
-Ιδανική τροφή για χορτοφάγους αφού είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β
-Το αλεύρι του κάστανου είναι χωρίς γλουτένη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνταγές από ασθενείς που πάσχουν από κοιλιοκάκη (έχουν δυσανεξία στην γλουτένη)

Στην ζαχαροπλαστική

Τα κάστανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργήσουμε γλυκό του κουταλιού, υπέροχα μαρόν γλασέ, τούρτες, κέικ ,τρουφάκια, μαρμελάδα, παγωτό, αποτελούν γέμιση για τσουρέκι ενώ είναι υπέροχα βουτηγμένα σε λιωμένη σοκολάτα. Τα περισσότερα γλυκά με κάστανο απαιτούν κρέμα ή πουρέ κάστανου.

Στην μαγειρική

Το κάστανο έχει την τιμητική του τα Χριστούγεννα αφού είναι απαραίτητο συστατικό για την γέμιση της γαλοπούλας, ταιριάζει απόλυτα όμως με όλα τα κρέατα είτε σαν συνοδευτικό (πουρές) είτε ως γέμιση. Ωστόσο, τα κάστανα ταιριάζουν απόλυτα σε σαλάτες και γίνονται υπέροχες σούπες.

Συνταγές στις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κάστανα είναι το χοιρινό με κάστανα, ο πουρές με κάστανα οι γεμιστές πιπεριές με κάστανα, οι κροκέτες με κάστανα, η γεμιστή ομελέτα με κάστανα και φέτα, το μιλφέιγ με κάστανα, η τούρτα κάστανο, τα κάστανα κομπόστα και άλλες πολλές.

Tips για την προετοιμασία και το σερβίρισμά τους

-Αν πρόκειται να τα ψήσετε, για να μην τα κάψετε κάντε μικρές χαρακιές στη στρογγυλή τους πλευρά.

-Χρησιμοποιήστε τα στο φαγητό, στη γέμιση π.χ. της γαλοπούλας, αλλά και του κοτόπουλου, μαζί με ρύζι, σταφίδες κ.λπ.

-Φτιάξτε μαρόν γλασέ μουλιάζοντάς τα σε νερό (χωρίς το εξωτερικό περίβλημα) και τοποθετώντας τα έπειτα για βράσιμο σε σιρόπι που έχετε φτιάξει με νερό και ζάχαρη, αρκετές φορές και για αρκετές ώρες, πριν τα τοποθετήσετε τελικά στο ψυγείο.

Αγορά και αποθήκευση

Όταν αγοράζετε κάστανα, επιλέξτε τα μεγάλου μεγέθους και φρέσκα κάστανα. Δεδομένου ότι τα κάστανα είναι πλούσια σε άμυλο και χαμηλά σε λίπη από ότι οι περισσότεροι ξηροί καρποί, τείνουν να χαλάνε γρηγορότερα εάν εκτεθούν στον αέρα ή σε υγρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν αγοράζουμε κάστανα, προσέχουμε ώστε ο φλοιός να είναι λείος και γυαλιστερός, χωρίς στίγματα. Για να επιβεβαιώσετε το ότι είναι φρέσκα, λόγω του ότι είναι δύσκολο να βεβαιωθείτε από το εξωτερικό τους περίβλημα, ανοίξτε 1-2 και ελέγξτε αν η ψίχα τους είναι βαριά, σκληρή και ανοιχτόχρωμη. Αποφύγετε αυτά με το πράσινο χρώμα της μούχλας στο εσωτερικό τους διότι σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι φρέσκα αλλά αλλοιωμένα.

Καλό είναι να μη καταναλώνονται ωμοί οι καρποί ή τα φύλλα του κάστανου γιατί περιέχουν μια ουσία την εσκουλίνη που μπορεί να δράσει σα δηλητήριο.

Τα κάστανα πρέπει να αντιμετωπίζονται περισσότερο σαν λαχανικά και φρούτα από ότι σαν ξηροί καρποί , όταν πρόκειται για την αποθήκευση τους. Τα ξεφλουδισμένα και μαγειρεμένα κάστανα θα πρέπει να τα καλύπτουμε καλά αεροστεγώς και τα αφήνουμε στο ψυγείο για τρεις έως τέσσερις ημέρες. Τα ψημένα κάστανα, ολόκληρα, ψιλοκομμένα η σε μορφή πουρέ μπορούν να καταψυχθούν στο ψυγείο σε ένα αεροστεγές δοχείο και να καταναλωθούν μέσα σε 9 μήνες.

Το αλεύρι κάστανου, συνήθως πωλείται μόνο το φθινόπωρο και το χειμώνα λογω της σύντομης ημερομηνίας λήξης του, πρέπει να είναι σε σφραγισμένο δοχείο σε δροσερό, ξηρό μέρος και πρέπει να χρησιμοποιηθεί μέσα σε 1 μήνα. Εκτός από ειδικές σπεσιαλιτέ είναι καλυτέρα να συνδυάζεται με άλλα αλεύρια για την παρασκευή μπισκότων και γλυκών, λόγω της αρκετά ισχυρής του γεύσης.

Συμπερασματικά, το κάστανο είναι ένας καρπός υψηλής θρεπτικής και ενεργειακής αξίας, με σημαντικά διατροφικά οφέλη για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Σε μικρές ποσότητες μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο μια ισορροπημένης διατροφής βοηθώντας τον οργανισμό σε περιπτώσεις αναιμίας, ευερέθιστου εντέρου, διάρροιας αυξημένων ενεργειακών απαιτήσεων και πνευματικής απόδοσης.