Ο μίνι πόλεμος και η διαδήλωση για τον μπακλαβά

Με πανό στους δρόμους της Πόλης που θα γράφουν ότι «Ο μπακλαβάς είναι τουρκικός. Δεν θα αφήσουμε τους Ελληνοκύπριους να περάσουν στον κόσμο ότι είναι δικός τους», σκοπεύουν να ξεχυθούν οι Τούρκοι παραγωγοί μπακλαβά. Η πορεία προγραμματίστηκε ενάντια στην αναγνώριση τού παραδοσιακού γλυκού από την ΕΕ ως Κυπριακό. Στην Τουρκία έχει σημάνει ξεσηκωμός αυτήν την εβδομάδα, οι ζαχαροπλάστες ετοιμάζουν συλλαλητήριο στην Κωνσταντινούπολη και το Τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού ετοιμάζει διαβήματα προς την ΕΕ.

Η Τουρκική εφημερίδα Hurriyet σε πρωτοσέλιδό της γράφει: «Ο καβγάς του μπακλαβά», ενώ η Milliyet έχει τίτλο: «Ο ισχυρισμός ελληνικός μπακλαβάς εξαγρίωσε τους μπακλαβατζήδες». Άλλες τουρκικές εφημερίδες έγραψαν: «Οι Ελληνοκύπριοι μας έκλεψαν τον μπακλαβά». Όλα ξεκίνησαν όταν σε ημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έγινε στην Κύπρο για την Ημέρα της Ευρώπης διανεμήθηκαν φυλλάδια της Ε.Ε. όπου ο μπακλαβάς αναγνωρίζεται στο εξής ως εθνικό κυπριακό γλυκό. Ο Τουρκικός τηλεοπτικός σταθμός TGRT επιστράτευσε παλαιό ρεπορτάζ πριν 6 χρόνια, όπου ένας δημοσιογράφος του δικτύου είχε προσφέρει μπακλαβά στην Μαργαρίτα Παπανδρέου, όταν είχε επισκεφτεί την γειτονική μας χώρα. Επίσης ο πρόεδρος της τουρκικής ένωσης «Παραγωγών Μπακλαβά», Μεχμέτ Γιλντιρίμ, τόνισε σε συνέντευξη Τύπου ότι «η Τουρκία πρέπει να διεκδικήσει τους εθνικούς της θησαυρούς, όπως είναι ο μπακλαβάς». Ο Γιλντιρίμ έκανε ένα μικρό μάθημα ιστορίας λέγοντας ότι οι Τούρκοι έφεραν τον μπακλαβά από την Κεντρική Ασία και υπάρχουν ντοκουμέντα που το αποδεικνύουν. Ο Πρόεδρος του Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, Γκαζιάντεπ Νεζάτ Κοτσέρ χαρακτήρισε «παράλογη και αστεία» την αναγνώρισή του μπακλαβά ως εθνικού γλυκού των Ελληνοκυπρίων και δήλωσε «Είναι ξεκάθαρο ότι είναι τουρκικός. Μάλιστα έσυρε επιχειρήματα χρησιμοποιώντας έρευνες του Κάρλ Πέρι στο Διεθνές Συμπόσιο Διατροφής, οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι ο μπακλαβάς είναι τουρκικός. Το ίδιο επανέλαβε και ο ιδιοκτήτης της αλυσίδας καταστημάτων «Haci Sayid Baklava», Χαλίλ Ντιντσερλέρ. «Ο μπακλαβάς είναι τουρκικός. Αυτό που παρουσιάζουν ως μπακλαβά οι Ελληνοκύπριοι είναι μια απομίμηση» λέει στη Χουριέτ ο Χαλίλ Ντιντσερλέρ και συνεχίζει «Θα πάμε στις Βρυξέλλες και θα πούμε στους ηγέτες της ΕΕ να δοκιμάσουν πραγματικό μπακλαβά».

Από ότι φαίνεται ακόμα ένα θέμα έχει διχάσει τους δύο λαούς. Η αλήθεια είναι ότι το σήριαλ των μπακλαβατζήδων «Σύνορα της αγάπης» κατάφερε να επηρεάσει ακόμη και τους Έλληνες καταναλωτές. Όμως ο μπακλαβάς είναι ελληνικό γλυκό! Το Δεκέμβριο του 2004 ως υπεύθυνη Σύνταξης του BioKosmos News είχα κάνει μια μικρή έρευνα για τα γλυκά των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τα γλυκά του λεγόμενου Δωδεκαημέρου. Τότε είχα βρει στο βιβλίο της Σιμόνης Καφίρη «Με αμύγδαλα, καρύδια & μέλι – Ανθολόγιον ελληνικών γλυκών» ότι το πιο δημοφιλές ελληνικό γλυκό ήταν το γάστριν (Αρχαία Ελλάδα) ή κοπτή (Βυζάντιο) ή μπακλαβάς (νεώτερη Ελλάδα). Και ότι σήμερα παρά τον διεθνή ανταγωνισμό, τα ελληνικά γλυκά επιβιώνουν και εμφανίζουν μια εντυπωσιακή διαχρονικότητα. Η Βέφα Αλεξιάδου δήλωσε σχετικά με το θέμα ότι ο μπακλαβάς όχι μόνο είναι Ελληνικός, γιατί οι ρίζες του ξεκινούν από το Βυζάντιο, αλλά και πιο νόστιμος από τον Τουρκικό. Γιατί είναι πιο ελαφρύς στην γεύση, χωρίς πολύ βούτυρο και διπλάσιος στο μέγεθος. Και επειδή ο μπακλαβάς δεν έχει… σύνορα, αυτό που έχει σημασία, είναι ότι η γεύση του είναι το ίδιο γλυκιά, είτε τον δοκιμάσεις στην Ανατολή, είτε στη Δύση. Η κ.Βέφα σε τρέηλερ στον ALPHA δήλωσε χαρακτηριστικά ότι στον Βόλο παραδοσιακά στο γάμο, πρώτα πάει ο μπακλαβάς στην εκκλησία και ύστερα η νύφη. Επίσης η συγγραφέας Μάρα Μεϊμαρίδη («Μάγισσες της Σμύρνης»), ενίσχυσε την άποψη ότι ο μπακλαβάς όχι μόνο είναι ελληνικός, αλλά προέρχεται από την αρχαιότητα. Για τον μπακλαβά έχουν γραφτεί πάρα πολλά βιβλία, όπως της κ. Σούλας Μπόζη. Στο βιβλίο της κ.Μπόζη αναφέρεται: «Βυζάντιο. Πόλη. Τώρα έχουν αλλάξει τα πράγματα και παλεύουν για τον μπακλαβά». Ακόμα σε ένα άλλο βιβλίο, η ιστορία του τον παρουσιάζει να ταξιδεύει στον 8ο π.Χ. αιώνα, τότε που οι Ασσύριοι μας χάρισαν για πρώτη φορά τη γλυκιά γεύση του μπακλαβά. Οι Έλληνες έμποροι ήταν αυτοί που τον έφεραν στην Αττική και στους Αθηναϊκούς φούρνους, ενώ τον 3ο π.Χ. αιώνα δεν υπήρχε ελληνικό σπίτι που να μη σέρβιρε μπακλαβά.

Κατά το Καθηγητή Βρυώνη, ο μπακλαβάς ήταν το αγαπημένο γλυκό των Βυζαντινών και είχε την ονομασία, κοπή ή κοπτόν ή κοπτοπλακούς. Συνεχίζοντας, ο καθηγητής Βρυώνης μας πληροφορεί ότι ο χαλβάς, ο μπακλαβάς, το μπουρέκι, και άλλες σημερινές λιχουδιές «απαντώνται ήδη με παρόμοια μορφή σε διάφορα βυζαντινά και κλασικά ελληνικά κείμενα». Τα βασικά τους υλικά «ήταν συνήθως ζύμη, σουσάμι, σιτάρι, ξηροί καρποί, μέλι και διάφορα φρούτα.» Μήπως έτσι δεν συνεχίζεται να φτιάχνονται μέχρι και σήμερα; Ακόμα πιο αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι την κοπή ή τον σημερινό μπακλαβά, τον γνώριζε και ο Αθηναίος ο οποίος δίνει μια συνταγή στο μεγάλο του έργο(15 τόμοι), Δειπνοσοφισταί, που χρονολογείται από το 100 μ.Χ.! Μας πληροφορεί ότι η κοπή «φτιάχνεται με φύλλα ζύμης μεταξύ των οποίων βάζουν κοπανισμένους ξηρούς καρπούς με μέλι, σουσάμι, πιπέρι και παπαρουνόσπορο». (XIV, 647-648).

Πολλά παραδοσιακά μας σιροπιαστά γλυκίσματα με βάση κυρίως τους ξηρούς καρπούς (καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, φυστίκια), το σπιτικό φύλλο, τα διάφορα ξερά φρούτα και τέλος το μέλι, παρασκευάζονται και στη γειτονική χώρα. Ένα ακόμη μέτωπο φαίνεται ότι ανοίγει στις ελληνοτουρκικές διαφορές γι’αυτό προστατεύστε τα γνωστά γλυκά όπως το γαλατομπούρεκο, το κανταΐφι, τα μελομακάρονα, τον σιμιγδαλένιο χαλβά, το ραβανί, το σάμαλι… Ο μπακλαβάς είναι κι αυτό γλυκό της Ανατολικής Μεσογείου, όλες οι χώρες γύρω μας τον φτιάχνουν, με παραλλαγές μεν, αλλά ανήκει στην Μεσογειακή Διατροφή.

Σας παραθέτω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο της Σιμόνης Καφίρη: «Αν προσκαλούσαμε σε δείπνον τον Αριστοφάνη, τον Περικλή και την Ασπασία, τον Αρχέστρατο, τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα και τον Ηρόδοτο, αλλά και τον Ιουστιανό με τη Θεοδώρα, την Άννα την Κομνηνή, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τον Μιχαήλ Ψελλό, σίγουρα θα ξαφνιάζονταν από την ποικιλία εδεσμάτων που θα τους προσφέραμε. Όταν όμως θα έφθανε η ώρα των γλυκών και στο τραπέζι μας θα είχαμε μελόπιτες, μουσταλευριά, μελομακάρονα, τηγανίτες και ξεροτήγανα, παστέλια και συκόπιτες, κυδωνόπαστο και μπακλαβά, τότε θα έβρισκαν πολύ γνωστά τα επιδορπίσματα, επίδειπνα και τραγήματα. Δηλαδή επιδόρπια σχεδόν όμοια με τα δικά τους, αλλά με διαφορετικά ονόματα. Εκείνοι θα τα αποκαλούσαν μελιτούττα, οινούτα, μελίπηκτα, εγκρίδες, ψαθήρια, σησαμούντες, συκομαγίδες, κυδωνάτον, κοπτή…».